Người dân Nam Bộ vẫn còn lưu giữ những nét truyền thống xưa như tín ngưỡng thờ ông bà tổ tiên, tín ngưỡng thờ thần. Đặc biệt nhiều gia đình mưu sinh bằng thủy lộ, những “thương hồ hạ bạc” tại miền Tây gửi gắm niềm tin vào vị thần ngự trị sông nước. Nhiều đền, miếu thờ thủy thần có niên đại hàng trăm năm được lưu giữ và truyền thừa cho đến nay, trong đó có Miếu Hà Dương Thủy Thần - còn gọi là miếu ông Sóng hay miếu Cậu.
Tương truyền, sông Tiền qua đoạn vàm Trà Lọt và vàm Cái Thia cũ thường có sóng to và gió dữ bất chợt, khiến nhiều thuyền bè đắm. Vì đời sống của người dân miền Tây phụ thuộc vào sông nước nên đây thật sự là một nỗi lo lớn.
Nhằm mong được sự phù hộ của thủy thần giữ cho sóng yên gió lặng, người dân và các buôn bán trên sông đã đóng góp tiền để xây dựng ngôi miếu này vào thế kỉ thứ XVII.
Theo văn án trong miếu ghi lại, tương truyền có một viên tri phủ là Hồ Trung Dinh. Một hôm kinh lí qua vàm Mân, thuyền bị sóng to gió lớn. Ông ra lệnh ghé thuyền và lên bờ ngắm cảnh, quan sát hình thế khúc sông và đất đai chốn này.
Đứng trước ngôi miếu nhỏ bằng cây lợp lá, dáng hoang tàn, trên cửa có tấm biển đề “Phong Ba Miếu”. Ông khấn vái: “Nếu quả thật thần Phong Ba hiển linh, xin cho sóng lặng gió êm. Ông sẽ trùng tu miếu võ”.
Lời nguyện được linh ứng ngay, ông bèn ra lệnh cho các quan địa phương xây lại ngôi miếu, đổi tên lại là “Hà Dương Thủy Phủ Chi Thần” thay vì “Phong Ba Miếu”.
Đứng trước ngôi miếu nhỏ bằng cây lợp lá, dáng hoang tàn, trên cửa có tấm biển đề “Phong Ba Miếu”. Ông khấn vái: “Nếu quả thật thần Phong Ba hiển linh, xin cho sóng lặng gió êm. Ông sẽ trùng tu miếu võ”.
Lời nguyện linh ứng ngay, ông bèn ra lệnh cho các quan địa phương xây lại ngôi miếu, đổi tên lại là “Hà Dương Thủy Phủ Chi Thần” thay vì “Phong Ba Miếu”. Dần dần, ngôi miếu được giới ghe thuyền, thương hồ mở rộng và xây cất thêm khang trang.
Từ năm 1969 đến 1973, các chiến sĩ cách mạng đã kiên trì bám trụ tại miếu và bắn chìm một tàu lồng cu, một tàu chở lính ngụy và một tàu hậu cần của quân đội Mỹ. Họ cũng bắt 5 tên lính và thu giữ nhiều quân trang và vũ khí. Tuy nhiên, địch đã không ngừng tấn công và phá huỷ miếu nhiều lần, gây ra thương vong cho 5 chiến sĩ cách mạng.
Mỗi năm, đến 22, 23 tháng 3 và mùng 9, mùng 10 tháng 12 âm lịch khi “đáo lệ kỳ yên”, giới thương hồ lại đến cúng bái linh thần. Năm 2012, xã Hòa Khánh, huyện Cái Bè nhận bằng công nhận Di tích Lịch sử - Văn hóa cấp tỉnh cho miếu Hà Dương Thủy Thần.
