Chiến tranh đã lùi xa gần 50 năm, đôi bờ Hiền Lương cũng nối liền từ ngày ấy, nhưng những địa chỉ đỏ, những câu chuyện về cuộc chiến tranh ác liệt vẫn còn được nhớ đến trên mảnh đất Quảng Trị nắng gió, nhắc nhở cả dân tộc và thế hệ trẻ về một thời oanh liệt của cha anh.
Thành Cổ Quảng Trị
Về Quảng Trị những ngày tháng 7, du khách nhất định không thể không ghé thăm Thành cổ, địa danh nổi tiếng nhất nơi đây.
Thành Cổ Quảng trị nằm bên dòng sông Thạch Hãn và được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt. Nơi đây gắn liền với nhiều trận đánh lớn trong thời kỳ chiến tranh. Đặc biệt là chiến dịch Thành Cổ diễn ra năm 1972. Sau chiến dịch, toàn bộ Thành Cổ gần như bị san phẳng, chỉ còn sót lại một cửa phía Đông và vài đoạn tường thành cùng hào giao thông chi chít vết tích bom, đạn.
Ngày ấy, khi mà quân đội Mỹ ném xuống Quảng Trị 328.000 tấn bom đạn, tương đương với sức công phá của 7 quả bom nguyên tử mà Mỹ ném xuống Hi-rô-si-ma và Na-ga-sa-ki (Nhật Bản) năm 1945. Trung bình mỗi chiến sĩ chiến đấu tại Thành Cổ phải hứng chịu trên 100 quả bom và 200 quả đạn pháo. Vậy mà họ vẫn kiên định bám trụ, chiến đấu hàng tháng trời để bảo vệ Thành Cổ.
Ngày nay, Thành Cổ trở thành địa điểm của nhân dân cả nước và du khách quốc tế tới tham quan, tưởng nhớ cũng như tìm hiểu thêm về những chiến công hiển hách, những tấm gương anh dũng trong chiến dịch lịch sử kéo dài 81 ngày đêm bảo vệ Thành Cổ Quảng Trị.
Đôi bờ Hiền Lương
Di tích Đôi bờ Hiền Lương nằm trên địa bàn huyện Vĩnh Linh và Gio Linh. Nơi đây là chứng nhân lịch sử, chứng kiến nỗi đau chia cắt hai miền đất nước suốt hơn 20 năm.
Năm 1954, sau chiến dịch Điện Biên Phủ, Pháp và Việt Nam ký hiệp định Geneve, chọn sông Bến Hải ở vĩ tuyến 17 là ranh giới chia Việt Nam thành 2 vùng tập kết quân sự để chờ đến tháng 7 năm 1956 tiến hành tổng tuyển cử, thống nhất đất nước. Tuy nhiên, do sự phá hoại của thế lực thù địch, đến tận năm 1975, 2 miền Nam - Bắc mới được thống nhất.
Cụm di tích Đôi bờ Hiền Lương nằm xuyên suốt theo hướng Bắc - Nam với trung tâm là cây cầu Hiền Lương cùng nhiều công trình nổi bật như Cột cờ phía Bắc, Nhà Liên hợp, Hệ thống loa phóng thanh bờ Bắc, Đồn công an Hiền Lương, Nhà trưng bày “Vĩ tuyến 17 và khát vọng thống nhất”, Đồn cảnh sát bờ Nam và Cụm tượng đài "Khát vọng thống nhất"...
Ngoài ra, du khách cũng có thể ghé đến Đồn công an Cửa Tùng hay các bến đò trên sông Hiền Lương - Bến Hải để tìm hiểu thêm về cuộc chiến kháng chiến đầy cam go, vất vả của quân và dân ta.
Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn
Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn nằm tại khu vực Bến Tắt, cạnh quốc lộ 15, thuộc địa phận xã Linh Tường, huyện Gio Linh, cách thành phố Đông Hà khoảng gần 30km.
Được xây dựng trong 2 năm từ 1975 đến 1977, nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn có tổng diện tích khoảng 14 ha, nằm trên 3 quả đồi, cạnh thượng nguồn sông Bến Hải.
Đây là một trong những nghĩa trang có kiến trúc, bố cục độc đáo, đồng thời cũng là công trình đền ơn đáp nghĩa, thể hiện lòng tiếc thương và biết ơn vô hạn với những anh hùng, liệt sĩ. Khu trung tâm nghĩa trang nằm trên một ngọn đồi có đài tưởng niệm làm bằng đá trắng, rỗng ruột và khuyết ba mặt. Xen kẽ các khu mộ là những cánh rừng xanh mát. Mỗi khu đều có nhà tưởng niệm riêng với lối kiến trúc quen thuộc của các vùng quê Việt Nam.
Năm 1999, Nhân kỷ niệm 40 năm ngày thành lập binh đoàn Trường Sơn, Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn đã được nâng cấp, tôn tạo lại với nhiều hạng mục như cổng vào, hệ thống đường và tường bao quanh, biểu tượng của các địa phương, các cụm tượng, nhà khánh tiết, đài Tổ quốc ghi công...
Đến Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn, đứng giữa hơn 10.000 phần mộ liệt sĩ nằm cạnh nhau từng hàng trải dài giữa đồi núi mênh mông, du khách viếng thăm càng cảm nhận rõ hơn sự hy sinh to lớn của những người đã không tiếc xương máu cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.
Nghĩa trang Quốc gia Đường 9
Nghĩa trang Quốc gia Đường 9 được nâng cấp, xây dựng từ nghĩa trang liệt sĩ thị xã Đông Hà, tỉnh Quảng Trị. Nghĩa trang nằm trên một quả đồi, hướng mặt về đường quốc lộ 9. Đây là nơi yên nghỉ của gần 10.000 anh hùng, liệt sĩ đã chiến đấu và hy sinh tại mặt trần đường 9 và trên đất bạn Lào. Trong đó có hơn 3.200 phần mộ đã xác định danh tính, số còn lại là mộ của những liệt sĩ chưa rõ thông tin.
Trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đường 9 là con đường chiến lược nối từ biên giới Việt-Lào về Đông Hà. Dọc trục đường này, quân đội Mỹ cho xây dựng các căn cứ quân sự, lô cốt nhằm cắt chi viện của quân dân miền Bắc cho chiến trường miền Nam. Chính vì thế, Đường 9 là một trong những mặt trận ác liệt ở miền Trung, nơi hàng nghìn chiến sĩ cách mạng, thanh niên xung phong đã chiến đấu và hy sinh.
Để tỏ lòng biết ơn những anh hùng, liệt sỹ đã nằm lại nơi đây, năm 1995, Nghĩa trang Quốc gia Đường 9 được tôn tạo và mở rộng với 16 hạng mục lớn nhỏ. Trong đó, nổi bậc nhất là Tượng đài chiến thắng cao 18m và khu hành lễ có nhà tưởng niệm, 3 bức phù điêu và 4 cụm tượng.
Không chỉ là nơi nhân dân cả nước tới viếng thăm, bày tỏ lòng biết ơn với những người đã ngã xuống vì nền độc lập của dân tộc, Nghĩa trang Quốc gia Đường 9 còn là điểm đến thể hiện tinh thần đoàn kết giữa Việt Nam và nước bạn Lào.
Giữa cái nắng đổ lửa của những ngày tháng 7, các di tích lịch sử khác trên địa bàn Quảng Trị luôn tấp nập từng dòng người từ khắp mọi miền Tổ quốc đổ về dâng hương tưởng nhớ các anh hùng, liệt sĩ đã chiến đấu và hy sinh. Đồng thời, đây cũng là dịp để các đoàn cựu chiến binh quay trở lại, thăm chiến trường xưa và những người đồng đội đã từng kề vai, sát cánh trong những năm tháng chiến tranh ác liệt.
