Phát biểu tại Hội thảo khoa học về “Thực trạng và giải pháp phát triển sản phẩm du lịch chăm sóc sức khỏe ở Việt Nam” ngày 27.9, Trịnh Cao Khải – Hiệu trưởng trường Cao đẳng Du lịch Hà Nội, cho rằng các hoạt động chăm sóc sức khỏe mới chỉ được nhìn nhận như một hoạt động phụ trợ cho các hoạt động tham quan, trải nghiệm tại điểm du lịch của du khách tại Việt Nam.
Trong khi đó, du lịch chăm sóc sức khỏe đã trở thành loại hình du lịch phổ biến và phát triển ở một số quốc gia như Ấn Độ, Nhật Bản, Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia...
Khảo sát của Công ty Phân tích Dữ liệu và Nghiên cứu Thị trường YouGov cho thấy, 21% du khách toàn cầu hiện đang đi du lịch vì lý do sức khỏe và chăm sóc sức khỏe năm 2022. Vào năm 2023, nhu cầu này tăng lên nhanh chóng với 29% khách du lịch toàn cầu cho biết quan tâm đến việc đi du lịch vì lý do sức khỏe trong tương lai. Các xu hướng bao gồm du lịch để kết hợp gắn kết với bạn bè, gia đình, con cái, tập trung vào việc cải thiện, nâng cao sức khỏe.
Do đó, ngành du lịch Việt Nam cần nghiên cứu tiềm năng và thực trạng du lịch chăm sóc sức khỏe, từ đó xác định khó khăn, thách thức và đưa ra giải pháp phù hợp để phát triển loại hình du lịch này.
Tiềm năng của du lịch chăm sóc sức khỏe
Việt Nam là quốc gia có nhiều lợi thế để phát triển loại hình du lịch chăm sóc sức khỏe với hệ thống địa hình đa dạng, có cả đồi núi, đồng bằng và vùng một ven biển, cùng nhiều điểm suối khoáng nóng, bùn nóng trải dài trên cả nước. Vùng khí hậu núi cao nổi tiếng có Tam Đảo, Mẫu Sơn, Sa Pa, Đà Lạt, bãi biển đẹp nổi bật như Nha Trang, Vũng Tàu, Đà Nẵng, Ninh Thuận, Phú Quốc. Ngoài ra nước ta còn có những khu vực suối khoáng nóng như tại Hòa Bình, Quảng Ninh, Ninh Bình, Nha Trang, Vũng Tàu.
Theo ông Trịnh Cao Khải, trong những năm gần đây, du lịch chăm sóc sức khỏe đã bắt đầu được quan tâm phát triển. Bên cạnh những khu spa nghỉ dưỡng đã được phát triển từ khá lâu thì trong những năm gần đây, hoạt động du lịch gắn với việc kết hợp duy trì và tăng cường sức khỏe trên cơ sở ứng dụng các phương pháp trị liệu bằng thảo dược, thiền định, yoga, thể dục dưỡng sinh, giảm cân, spa, tắm nước khoáng, nước nóng... là những sản phẩm du lịch chăm sóc sức khỏe đang được quan tâm đầu tư và khai thác.
Một số các tỉnh thành đã tiến hành tổ chức hoạt động du lịch gắn với việc tăng cường sức khỏe trên cơ sở sử dụng các nguồn tài nguyên suối khoáng như Hải Phòng, Thừa Thiên Huế, Khánh Hòa, Vũng Tàu... Hay những chương trình hoạt động nghỉ dưỡng, yoga, thiền, spa tại các khu nghỉ dưỡng như Naman Retreat Đà Nẵng, Coco Ocean - Spa Resort Đà Nẵng… đánh dấu cho sự hiện diện của loại hình du lịch chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam.
TS.KTS.Dương Đình Hiền, từ Viện Nghiên cứu phát triển Du lịch, dẫn chứng thêm Việt Nam có bờ biển dài 3.260km, với nhiều bãi tắm biển rất đẹp và thuận lợi cho phát triển du lịch nghỉ dưỡng.
Việt Nam có nguồn tài nguyên nước khoáng phong phú, đa dạng, có giá trị sử dụng chữa bệnh, điều dưỡng và chăm sóc sức khỏe. Ngành địa chất phát hiện khoảng 400 nguồn nước khoáng nóng trên cả nước, trong đó đã điều tra, nghiên cứu và phân tích 287 nguồn và phân thành 11 loại khác nhau, vừa có tác dụng chữa bệnh, vừa có thể khai thác thành nước uống đóng chai phục vụ đời sống con người.
Bên cạnh đó là hệ thống cây dược liệu vô cùng phong phú với khoảng 3.850 loài thực vật, 406 loài động vật được sử dụng làm thuốc. Hiện nay, Bộ Y tế đã cấp số đăng ký cho trên 2.000 chế phẩm thuốc y học cổ truyền do trên 450 cơ sở y dược cổ truyền sản xuất.
Hiểu đúng và đầu tư trúng
Trên thực tế du lịch chăm sóc sức khỏe là một khái niệm mới hơn nhiều so với du lịch y tế. Vì vậy, rất khó để xác định và làm rõ khái niệm du lịch chăm sóc sức khỏe nếu chỉ nói riêng về du lịch chăm sóc sức khỏe.
Du lịch chăm sóc sức khỏe tiếng Anh là wellness tourism, đây là một khái niệm rất khó để dịch ra tiếng Việt do không có từ tương ứng. Nếu “healthy” là sức khỏe về thể chất, “spiritual” là sức khỏe về tinh thần, “wellness” là sự kết hợp của hai khái niệm trên. Nhìn chung, thuật ngữ wellness được nhận định như là một loại hình du lịch kết hợp với chăm sóc sức khỏe và cải thiện đời sống tinh thần, thông qua các hoạt động thể chất, tâm lý hoặc tâm linh.
Theo Viện Nghiên cứu Phát triển bền vững Vùng, để đầu tư phục vụ phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe, doanh nghiệp cần chọn vị trí đẹp, yên tĩnh và không gian trong lành - yếu tố tiên quyết. Hai là, môi trường tham quan hoàn toàn từ thiên nhiên. Ba, loại hình xây dựng hài hòa với môi trường thiên nhiên - yếu tố nền tảng. Tiếp theo là cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe đi kèm, thông qua những trải nghiệm như yoga, leo núi, tắm suối nước nóng, massage, thư giãn, trồng trọt, đạp xe, lướt ván…
PGS.TS. Phạm Hồng Long, Trưởng Khoa Du lịch học của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng để phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe ở Việt Nam, Chính phủ cần xác định và hoạch định các chính sách, kế hoạch, chiến lược, đề án phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe trên phạm vi quốc gia, theo từng giai đoạn, khu vực, từng vùng dựa trên các giá trị của tài nguyên du lịch.
“Tạo cơ chế trong thu hút đầu tư, khuyến khích sự tham gia của các cá nhân, doanh nghiệp, người trong việc phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe, phát triển hài hoà, liên kết chặt chẽ giữa các địa phương, các điểm đến trong nước và quốc tế”, ông Phạm Hồng Long nói.
Một điều quan trọng khác cần lưu ý là liên kết giữa các ban, ngành, doanh nghiệp và địa phương trong việc xây dựng chuỗi cung ứng sản phẩm dịch vụ du lịch chăm sóc sức khỏe, chú trọng các sản phẩm có tính bản địa, phát huy thế mạnh về nguồn dược liệu, khoáng chất, tài nguyên... của từng địa phương, điểm đến.
Bên cạnh đó, ông nhắc đến vấn đề phát triển nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao đáp ứng nhu cầu của du lịch chăm sóc sức khỏe; đầu tư mạnh mẽ phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật và ứng dụng sự phát triển của công nghệ thông tin, khoa học kỹ thuật trong phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe. Cuối cùng là tăng cường công tác quảng bá về du lịch chăm sóc sức khỏe Việt Nam trong nước và quốc tế.
“Du lịch chăm sóc sức khỏe chưa thực sự được nhiều khách du lịch biết đến, do vậy cần xây dựng các chiến lược quảng bá hình du lịch chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam đến khách du lịch như xây dựng các chiến dịch truyền thống, phát hành ấn phẩm truyền thông về du lịch chăm sóc sức khỏe, chú trọng đến các thị trường quốc tế trọng điểm về du lịch chăm sóc sức khỏe”, ông Phạm Hồng Long nhấn mạnh.
