Theo tìm hiểu, AZa không chỉ là lễ hội, là ngày tết vui tươi nhộn nhịp mà còn thể hiện lòng thành kính đến các vị thần linh, lòng biết ơn đến mẹ của các giống cây trồng, đặc biệt là mẹ cây lúa đã nuôi dưỡng lớp lớp con cháu từ thế hệ này đến thế hệ khác…
Mới đây, tại làng A Năm (xã Hồng Vân, huyện A Lưới) đã diễn ra lễ hội Aza Koonh người Pa Cô, dân tộc Tà Ôi ở huyện A Lưới.
Aza Koonh là lễ hội truyền thống, Tết cổ truyền của dân tộc Pa Cô nói riêng và các dân tộc thiểu số huyện A Lưới nói chung, nhằm đánh dấu thời điểm kết thúc của một năm làm việc cũ và mở ra một năm làm việc mới.
Lễ hội AZa là một trong những nét tinh hoa văn hóa tốt đẹp, độc đáo của đồng bào nơi đây, được tổ chức thường xuyên vào dịp cuối năm khi mùa màng đã thu hoạch xong.
AZa không chỉ là lễ hội, là ngày tết vui tươi nhộn nhịp mà còn thể hiện lòng thành kính đến các vị thần linh, lòng biết ơn đến mẹ của các giống cây trồng, đặc biệt là mẹ cây lúa đã nuôi dưỡng lớp lớp con cháu từ thế hệ này đến thế hệ khác.
Lễ hội Aza Koonh thể hiện lòng thành kính biết ơn đến các vị thần linh đã che chở phong ba, bão táp, điều hòa khí hậu để mùa màng tốt tươi, bội thu, là dịp để khẳng định tình cảm gắn bó thiêng liêng, sống chết có nhau, no đói có nhau của làng bản.
Ngoài mục đích tạ ơn các đấng thần linh, theo phong tục địa phương, lễ hội Aza Koonh còn là dịp để người dân ở các thôn bản ngồi quây quần bên nhau, trao đổi, chia sẻ những kinh nghiệm trong chăn nuôi, trồng trọt để giúp nhau phát triển kinh tế. Qua đó, tăng cường tình đoàn kết giữa các bản làng.
Tại lễ hội này, đông đảo người dân và du khách đã được chứng kiến người Pa Cô, dân tộc Tà Ôi tái hiện đầy đủ các bước lễ Aza Koonh như: Lễ tẩy rửa; Lễ xua đuổi các linh hồn dữ; Lễ chuẩn bị; Lễ mời mẹ lúa; Lễ cúng các vị giống cây trồng; Lễ cúng cho Giàng Xứ (Giàng sông, suối, gió, núi, mây, lửa, đất, đường xá,..); lễ cúng Giàng Cợt (vị thần ban tặng con người); Lễ ăn cơm mới…
Sau phần lễ, tiếp đến là phần hội. Trong ngày mừng tết Aza Koonh, những chàng trai, cô gái Pa Cô và đồng bào trong bản làng cùng chúc nhau ly rượu để mừng có sức khỏe dồi dào.
Không chỉ vậy, người dân còn nhảy múa, ca hát và vui chơi trong ngày tết truyền thống của mình.
Trong kho tàng văn hóa của các dân tộc miền tây Thừa Thiên - Huế thì lễ hội Aza Koonh của người Pa Cô – Tà ôi là một trong những loại hình văn hóa đặc sắc. Chính vì những giá trị đó mà Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Thừa Thiên - Huế đã đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho phép thực hiện đề tài nghiên cứu bảo tồn và phát huy các giá trị của lễ hội này. Đây là một loại hình văn hóa thể hiện được nhiều giá trị ý nghĩa khác nhau, kể cả phần lễ lẫn phần hội”.
