Điện Biên có 19 dân tộc cùng sinh sống tạo nên một nền văn hóa vô cùng phong phú. Trong đó Tết té nước của dân tộc Lào lại mang những nét đặc trưng rất riêng.
Tết té nước, gọi theo tiếng của dân tộc Lào là Bun Huột Nặm được tổ chức vào trung tuần tháng 4 hàng năm tại bản Na Sang, xã Núa Ngam, huyện Điện Biên - nơi cộng đồng người Lào sinh sống tập trung.
Trước khi diễn ra các hoạt động lễ hội sôi nổi, người Lào sẽ tổ chức cúng bản, cúng tổ tiên để tống tiễn mùa khô, tẩy rửa những điều xui xẻo trong năm cũ và cầu cho năm mới mưa thuận gió hòa, vạn vật sinh sôi, người dân trong bản được ấm no, hạnh phúc.
Trong quá trình biến thiên lịch sử, người Lào đã định cư, lập bản ở bản Na Sang. Tuy nhiên trải qua nhiều năm cùng với sự phát triển và giao thoa văn hóa nên nhiều phong tục đã dần mai một.
Năm 2015, Tết té nước được phục dựng nguyên bản và được người dân duy trì tổ chức vào đúng thời điểm diễn ra Tết truyền thống của người Lào.
Gần chục năm qua, Tết té nước thực sự gắn vào đời sống của người dân nơi đây và trở thành nét văn hóa đặc trưng. Đến bản Na Sang vào giữa tháng 4, du khách sẽ có cơ hội trải nghiệm những nghi thức truyền thống, đắm mình trong không gian văn hóa rất riêng.
Sáng sớm, khi núi rừng vẫn còn phủ một màn sương mờ ảo, những người Lào đã dậy chuẩn bị cho ngày Tết và chọn cho mình những bộ quần áo đẹp nhất để đi đến nơi diễn ra các nghi thức cúng tế thần linh.
Tại đây, thầy mo và những người cao tuổi trong bản sẽ thay mặt dân bản làm lễ cầu may mắn, bình an cho mọi người. Sau khi lễ cúng kết thúc, thầy mo sẽ dùng một thứ nước thơm được chế từ cây cỏ vảy lên tất cả mọi người có mặt ở đó để cầu may. Những người già sẽ thực hiện nghi thức buộc chỉ cổ tay cho mọi người để chúc những điều may mắn, an lành.
Kết thúc nghi thức cúng tế thần linh, người Lào tiến hành lễ cầu mưa (só nặm phạ phốn). Dọc đường đi khắp thôn bản, đoàn người sẽ đến “xin lộc” từ những gia đình làm ăn phát đạt, có uy tín trong cộng đồng. Tại đây, họ sẽ hát những bài đồng dao và chờ gia chủ ban lộc, ban nước. Chủ nhà sau khi hát đối đáp sẽ đưa lễ vật và té nước vào đoàn người trong không khí vô cùng náo nhiệt.
Sau đó, các trò chơi dân gian cũng diễn ra vô cùng sôi nổi thu hút rất đông người tham gia. Một số trò chơi độc đáo như tấu phắc sá - táu lasa (rùa ấp trứng), xưa khốp mu (hổ vồ lợn), ngù kin khiết (rắn bắt ngóe), phăn viêng (múa bắt chân, bắt đầu), pít mắc tanh (hái dưa chín)...
Các trò chơi dân gian tái hiện quá trình định cư, lập bản của người Lào và đều bắt nguồn từ cuộc sống lao động sản xuất, chinh phục thiên nhiên, chống thiên tai địch họa, bảo vệ mùa màng, bảo vệ cuộc sống của cộng đồng.
Khi mặt trời đứng bóng, người dân và du khách sẽ cùng kéo nhau ra suối để thực hiện nghi thức dâng tế lễ vật, cúng mời thần suối. Tất cả cùng nhau xuống suốt té nước. Theo quan niệm của dân tộc Lào, trong những ngày này ai càng ướt nhiều thì càng may mắn và gặp nhiều điều tốt đẹp.
Với những nghi thức độc đáo và đặc sắc, năm 2017 Tết té nước của dân tộc Lào ở bản Na Sang đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, loại hình văn hóa truyền thống.
