Thật vậy, bên cạnh cây trái quanh năm, người dân Lục Ngạn (Bắc Giang) tự hào giới thiệu món nem ngựa như một đặc sản truyền thống "có một không hai". Từ bữa ăn gia đình đến bàn tiệc chiêu đãi khách quý, không khó để bắt gặp món nem ngựa đặc biệt này trong mâm cơm, khơi gợi sự tò mò, hứng thú cho du khách.
Chị Nguyễn Thị Trà, một người dân sống tại địa phương cho biết, món nem ngựa từ lâu đã là đặc sản nổi tiếng ở Lục Ngạn. Bất kỳ ai đến đây cũng được mời thưởng thức, du khách ăn quen còn tranh thủ mang 5-7 nắm về ăn hoặc làm quà cho bạn bè, gia đình.
Chị Trà chia sẻ: "Khác với nhiều loại nem chua thông thường làm bằng thịt sống, nem ngựa làm bằng thịt ngựa đã được làm chín. Vì thế, người ăn sẽ an tâm hơn về chất lượng an toàn vệ sinh, người bụng dạ yếu vẫn có thể nếm thử".
Các xã vùng cao của huyện Lục Ngạn có nghề nuôi ngựa nổi tiếng. Do đó, chị Trà cho biết giá thịt ngựa ở đây rất phải chăng, chỉ ngang giá với thịt bò. Người dân cũng quen sử dụng thịt ngựa như thịt lợn, thịt bò trong bữa ăn thường ngày.
Để làm món nem ngựa, phải có nguyên liệu chính là thịt và bì ngựa. Bên cạnh đó là nhiều loại gia vị như riềng vàng, tỏi, tiêu, ớt...
Riềng vàng để làm nem ngựa được người thợ kỳ công đào về từ trong núi. Cây riềng ưa ẩm, chịu bóng, thường mọc ở các vùng rừng rậm, dọc bờ suối, ven rừng... với độ cao 300-600m.
Thịt và bì ngựa phải lựa chọn loại tươi, ngon nhất, đem áp chảo cho chín, thái mỏng. Tỏi, tiêu, riềng vàng được giã nát, trộn với phần thịt ngựa rồi gói cùng lá chuối. Cuối cùng, nem ngựa được bọc một lớp giấy bên ngoài và hút chân không để bảo quản.
Anh Vũ Trung Hiếu, sinh năm 1989, chủ cơ sở nem ngựa thủ công Hiếu Thu ở Lục Ngạn, Bắc Giang chia sẻ: "Vì đã được làm chín nên nem ngựa có thể được ăn ngay sau khi chế biến. Tuy nhiên, nếu đợi vài ngày thì nem sẽ ngon và chuẩn vị hơn".
Khi ăn, thực khách sẽ bóc lớp vỏ bên ngoài, nhìn thấy cục nem đã được bó chặt. Sau khi dùng đũa dỡ nem, thực khách sẽ thấy phần bì, thịt ngựa khá tơi, trộn đều với màu vàng của riềng, thêm vài lát ớt, nửa quả chanh vắt là hết sảy.
Nem ngựa thường được ăn chung với lá ổi, lá sung, đinh lăng, lá mơ tam thể, quả sung, lộc vừng... Ở một số nơi, người ta còn chuẩn bị thêm một gói riềng vàng để rắc thêm lên trên đĩa nem, vừa đẹp mắt lại tăng thêm hương vị cho món ăn.
Khi ăn, thực khách sẽ gói nem trong các loại lá, rau thơm, chấm thêm một chút tương ớt rồi thưởng thức. Món ăn có vị ngọt, hơi chua của thịt ngựa lên men, vị bùi của các loại lá và vị thơm của riềng cùng các loại gia vị khác.
Chị Diệu Linh, một thực khách đến từ Hà Nội, lần đầu thưởng thức món nem ngựa tại Lục Ngạn, Bắc Giang cho biết: "Món ăn rất thơm ngon, thịt và bì ngựa dai dai, vị ngọt hơi chua hòa quyện với riềng thơm, bùi, tạo nên hương vị lạ miệng.
Khi thưởng thức nem ngựa, nhà hàng còn mang ra lá sung, quả sung cùng rất nhiều loại lá, rau ăn kèm. Tất cả tạo nên hương vị hấp dẫn, không hề giống với các loại nem chua khác".
Theo lời anh Hiếu, nem ngựa là một món ăn rất nổi tiếng ở Bắc Giang. Tuy nhiên, muốn ăn nem ngon, chuẩn vị hoặc mua đem về, thực khách nên đặt trước với nhà hàng, các cơ sở làm nem ở địa phương.
Anh Hiếu cho biết thêm, trong điều kiện nhiệt độ lý tưởng 2-8 độ, nem được hút chân không có thể để tối đa 15 ngày. Các cơ sở sản xuất lớn có tủ lạnh chuyên dụng, để nem được 1 tháng. Nếu quá thời gian, nem sẽ ngày càng chua, không giữ nguyên được hương vị thơm ngon như trước. Mỗi chiếc nem 200g có giá 50.000-70.000 VNĐ.
"Cơ sở sản xuất nem ngựa truyền thống của chúng tôi làm nem phục vụ cho cả thực khách ở trong và ngoài tỉnh, có vận chuyển cho các đại lý lẫn khách lẻ quanh khu vực. Thông thường, nhu cầu sử dụng nem ngựa vào mùa hè sẽ cao hơn so với mùa đông" - Anh Hiếu chia sẻ.
Những năm gần đây, nem ngựa Lục Ngạn ngày càng trở nên nổi tiếng và được nhiều người dân và thực khách ưa chuộng. Cùng với cây ăn trái quanh năm, nem ngựa được Bắc Giang đẩy mạnh quảng bá như một món đặc sản nổi bật của vùng đất Lục Ngạn, thu hút du khách thập phương.
Xem thêm: Về Bắc Giang thăm danh lam cổ tự
