Khách chi tiêu giảm, sản phảm nhàm chán
Năm 2019, tổng lượng khách du lịch đến Đà Nẵng đạt gần 8,7 triệu lượt, trong đó khách quốc tế đạt gần 3,6 triệu lượt, khách nội địa gần 5,2 triệu lượt, tăng so với năm 2015 tương ứng là 85,6%, 178,2%, 51,3%.
Tổng thu du lịch đạt gần 31 ngàn tỷ đồng, tăng 141,7% so với năm 2015, chiếm khoảng 4,3% tổng thu từ du lịch của cả nước. Năm 2019, tỷ lệ đóng góp du lịch vào GRDP của thành phố đã đạt tới 31,4%; đây được xem là tỷ lệ đóng góp vào loại lớn nhất so với các địa phương có ngành du lịch phát triển trong cả nước.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đó, thời gian qua, đã xuất hiện nhiều yếu tố ảnh hưởng đến vai trò ngành kinh tế mũi nhọn cũng như sự phát triển bền vững của điểm đến Đà Nẵng.
PGS.TS. Phạm Công Lương, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch Việt Nam - chuyên gia tư vấn, xây dựng Đề án tái cơ cấu ngành du lịch Đà Nẵng chỉ ra rằng mức chi tiêu và số ngày lưu trú trung bình của khách du lịch, nhất là khách du lịch quốc tế có xu thế giảm; công suất sử dụng buồng trung bình có xu thế giảm, đặc biệt với nhóm khách sạn 2 sao trở xuống (chỉ đạt 30-40%), trong khi đây là nhóm chiếm tới 37,1% tổng số buồng (2019).
Bên cạnh đó, tỷ trọng của thị trường khách Hàn Quốc và Trung Quốc trong tổng số khách du lịch quốc tế tăng liên tục trong những năm gần đây và đạt 70,5% năm 2019, trong khi mức chi tiêu và số ngày lưu trú trung bình của những thị trường này thấp so với các thị trường Tây Âu, Bắc Mỹ.
Điều này cho thấy du lịch Đà Nẵng đang quá phụ thuộc vào một số thị trường mà hiệu quả còn hạn chế, trong khi tiềm ẩn rủi ro khi biến động thị trường.
PGS.TS. Phạm Công Lương nhìn nhận, một yếu tố nữa tác động đến việc phải cơ cấu lại ngành du lịch Đà Nẵng là tình trạng thiếu phù hợp của hệ thống sản phẩm và dịch vụ du lịch với vai trò “Cửa đến - Trung tâm” của vùng duyên hải miền Trung; tình trạng mất cân đối trong cơ cấu hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật và tổ chức lãnh thổ du lịch.
Trong một thời gian dài, hoạt động phát triển du lịch thành phố Đà Nẵng chủ yếu tập trung ở dải ven biển tạo ra sự mất cân đối trong trong phát triển hệ thống sản phẩm du lịch và các dịch vụ, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh du lịch, đồng thời hình thành nên “bờ đê” các khu nghỉ dưỡng biển lấp kín đường ra biển, ảnh hưởng không nhỏ đến sinh hoạt và sản xuất của người dân, gây bức xúc trong xã hội, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của du lịch.
Đặc biệt, vòng đời phát triển du lịch ở điểm đến Đà Nẵng, theo đó điểm đến du lịch Đà Nẵng đã phát triển đến cuối giai đoạn “Trưởng thành” (Hưng thịnh) và bước vào đầu giai đoạn “Suy thoái” với hệ thống các sản phẩm du lịch và dịch vụ đã trở nên “nhàm chán” với du khách và cần thiết phải đầu tư “làm mới” lại.
Cơ cấu lại thị trường, sản phẩm, lãnh thổ
Trước thực tế đó, Đề án tái cơ cấu ngành du lịch Đà Nẵng đặt mục tiêu đến năm 2025, điều chỉnh lại cơ cấu du lịch thành phố theo 4 lĩnh vực cơ bản gồm thị trường, sản phẩm du lịch, hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch (hệ thống cơ sở lưu trú) và nguồn nhân lực du lịch.
Cụ thể, Đà Nẵng cần chú trọng điều chỉnh mục tiêu tăng trưởng về lượng khách phù hợp cơ cấu lại thị trường, để đảm bảo không ảnh hưởng đến mục tiêu về thu nhập du lịch, đóng góp của ngành du lịch vào GRDP của thành phố.
Phấn đấu đạt cơ cấu giữa thị trường quốc tế và nội địa (có lưu trú) là 50% - 50%; cơ cấu thị trường quốc tế Châu Âu - Bắc Mỹ là 20%, Đông Bắc Á là 57%, Đông Nam Á (gồm ASEAN và Úc, New Zealand) là 20% và thị trường khác (Trung Đông, Nga…) là 3%. Điều chỉnh lại khoảng 60% tổ chức lãnh thổ du lịch thành phố trên quan điểm và nội dung cơ cấu lại theo lãnh thổ.
Phấn đấu đến năm 2030 hoàn thành việc cơ cấu lại du lịch Đà Nẵng, đạt tỷ lệ giữa thị trường quốc tế và nội địa (có lưu trú) là 45% - 55%; cơ cấu thị trường quốc tế Châu Âu - Bắc Mỹ là 30%, Đông Bắc Á là 40%, Đông Nam Á là 25% và thị trường khác là 5%. Đạt tỷ lệ cơ cấu lại 100% lãnh thổ du lịch.
Để thực hiện những mục tiêu này, Đà Nẵng phải xác định lại vai trò của du lịch nội địa khi thị trường này càng trở nên có ý nghĩa trong bối cảnh du lịch phải đối mặt với những yếu tố rủi ro như tác động như dịch bệnh COVID-19 vừa qua, thị trường quốc tế giảm đột ngột.
Như vậy, một cơ cấu hợp lý giữa khách quốc tế và nội địa (có lưu trú) đối với điểm đến du lịch Đà Nẵng với chức năng vừa là “Cửa đến” và vừa là điểm đến - Trung tâm du lịch miền Trung, có khả năng “chống chịu” với sự sụt giảm đột ngột của thị trường quốc tế sẽ là 45,0% - 55,0%.
Bên cạnh đó, Đà Nẵng cần cơ cấu lại sản phẩm du lịch, định vị rõ những nhóm sản phẩm du lịch chính phù hợp với lợi thế và tiềm năng tài nguyên du lịch của Đà Nẵng, đáp ứng nhu cầu trải nghiệm của các thị trường mục tiêu đã được xác định trong điều chỉnh cơ cấu thị trường du lịch, đặc biệt là sản phẩm chất lượng cao, góp phần phát triển Đà Nẵng trở thành điểm đến đẳng cấp, hấp dẫn và có thương hiệu có sức cạnh tranh cao không chỉ ở Việt Nam mà còn trong khu vực và quốc tế. Bên cạnh đó, quan tâm phát triển những sản phẩm du lịch mới, có tiềm năng và điều kiện phát triển để đa dạng hóa và phục vụ nhu cầu đa dạng của thị trường, trong đó chú trọng phát triển kinh tế ban đêm.
Đà Nẵng cũng cần điều chỉnh sự phát triển hệ thống cơ sở lưu trú phù hợp với “Cầu” của thị trường nói chung và phân khúc thị trường trong giai đoạn phát triển đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030 theo hướng không tiếp tục xây mới đối với phân khúc cơ sở lưu trú có “Cung” về số lượng buồng vượt “Cầu” của thị trường tại thời điểm 2019; cần dừng cấp phép xây mới các cơ sở lưu trú có quy mô nhỏ từ hạng 1-3 sao trở xuống. Quản lý chặt đối với sự phát triển của hệ thống cơ sở lưu trú dưới hình thức homestay, nhà nghỉ, biệt thự, căn hộ và nhà cho thuê...
Ngoài ra, Đà Nẵng cũng cần cơ cấu lại nguồn nhân lực du lịch, đầu tư phát triển du lịch,…
