Trước khi biết Đăng, tôi chỉ mới xem một số dự án phim ngắn của anh qua Facebook và Youtube. Mãi sau này tình cờ đọc dòng tranh luận của Đăng với một số người về quan niệm “văn hóa” trên mạng xã hội, tôi lại càng muốn gặp gỡ, trò chuyện với anh.
Chuyện là có người hỏi Đăng rằng: “Mày bảo yêu văn hóa đồng bào sao chưa bao giờ thấy mặc đồ truyền thống của người M’Nông. Mày mất gốc rồi còn cố gắng tìm hiểu về làm phim về đồng bào làm gì?” Đáp lại, Đăng lý giải sự hiểu biết của bản thân về văn hóa dân tộc mình chưa nhiều. Muốn làm phim về Tây Nguyên nhưng anh tự nhủ cần trao dồi, học tập không ngừng…
Tâm niệm giữ bản sắc quê hương
Như bao vùng đất bí ẩn ở Tây Nguyên bạt ngàn, hồ Lắk (huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk) là địa danh đến nay vẫn mang trong mình nhiều màu sắc huyền bí. Nơi đây bao đời nuôi dưỡng những người con M’Nông thuần hậu, quanh năm cần cù lao động chịu khó. Cũng tại đây, cậu bé Đăng từ khi ra đời đã được thừa hưởng sự thông minh của cha cùng đức tính tảo tần của mẹ.
Từ nhỏ, Đăng đã yêu thích phim ảnh. Có lẽ vì thế nên tình yêu nghệ thuật điện ảnh lớn dần theo năm tháng trong anh. Học hết 12, Đăng xin gia đình thi vào trường điện ảnh ở TP. HCM nhưng không nhận được sự ủng hộ từ người thân. Tạm gác nỗi niềm riêng, anh nộp đơn theo học ngành Quản lý đất đai, Trường Đại học Tây Nguyên. Vừa học theo ý gia đình, Đăng tiếp tục nuôi dưỡng ước mơ làm phim. Ngoài giờ lên lớp, Đăng lên mạng tìm tòi, học cách đạo diễn làm phim, dựng phim từ các bộ phim truyện, phim văn hóa…
Thời gian đầu trên giảng đường đại học, Đăng sử dụng điện thoại quay lại những video ngắn về cuộc sống sinh viên trên ghế nhà trường, quay về cuộc sống của người M’Nông. Những kịch bản đầu tiên tuy vụng về, ngô nghê nhưng nhận được sự ủng hộ từ phía bạn bè, thầy cô. Mãi đến năm 2013, sau khi tham dự án làm phim ngắn “Tôi yêu nước sạch” do Quỹ Unilever Việt Nam phối hợp với Cục Quản lý tài nguyên nước tổ chức phát động, phóng sự “Một ngày không có nước sạch” của anh đã vượt qua nhiều nhà làm phim chuyên nghiệp để xuất sắc đoạt giải nhất.
Trong phóng sự, Đăng ghi lại câu chuyện đứa trẻ vùng sâu vượt rừng tìm nước mang cho cha ốm đau và hình ảnh phung phí sử dụng nước sạch của nhiều người dưới xuôi. Nhờ những thước phim có sự tương phản mạnh mẽ, mang hơi thở cuộc sống của người dân Tây Nguyên của Đăng đã chinh phục được những giám khảo khó tính nhất.
Từ số tiền đoạt giải trong cuộc thi “Tôi yêu nước sạch”, năm 2013, Đăng một mình xuống TP. HCM để theo đuổi nghiệp làm phim. Thời gian đầu, anh phụ việc tại các đoàn làm phim để có thêm thu nhập và tự trang bị cho bản thân những kiến thức cơ bản về điện ảnh. Vừa học nghề, Đăng cũng lần lượt cho ra một số video ngắn về nhiều mặt của xã hội được chia sẻ trên Youtube thu hút hàng triệu người theo dõi.
Hành trình tìm về cội nguồn
Có một thực tế đáng buồn là những giá trị văn hóa tinh thần Tây Nguyên từng khiến bao người say đắm giờ đang dần bị thay thế bởi văn hóa ngoại lai cùng lối sống gấp gáp, hiện đại. Bản thân Đăng tuy sống ở TP. HCM nhưng mỗi khi nhớ về nhà, anh vẫn khắc khoải, đau đáu trước sự mai một trong đời sống vật chất, tinh thần của người Tây Nguyên. Nếu thế hệ hôm nay không sớm hành động, anh lo ngại chính con cháu người M'Nông, Ê Đê, J Rai… sau này sẽ không còn biết về những giá trị văn hóa ngàn đời của ông cha họ.
Nghĩ vậy, Đăng tạm xa thành phố để tìm trở về quê nhà sưu tầm, lưu giữ văn hóa sắp bị mất đi. Một mình lang thang khắp nẻo buôn làng, đến đâu anh đều ghi chép tỉ mỉ, dùng máy quay ghi lại những tư liệu sinh hoạt sống động của người dân. Trên hành trình của mình, những điều mới mẻ, lạ lẫm, Đăng đều ghi chú vào sổ để về nhà tham vấn ý kiến của các chuyên gia văn hóa người địa phương. Cuối cùng kết quả của 2 năm miệt mài tự nghiên cứu là Đăng có được hàng chục thước phim quý giá, khắc họa chân thực về cuộc sống, con người Tây Nguyên như cách người Ê Đê dựng làm nhà sàn, người M Nông dệt chiếu, tạc tượng nhà mồ…
Dịp cuối năm, Đăng khá bận rộn với hàng loạt dự án phim nhưng vẫn chủ động gặp tôi ở một quán cà phê tại TP. Buôn Ma Thuột. Trong chuyến về nhà lần này, Đăng đang có nhiều dự định sắp thực hiện nhưng có lẽ điều khiến tôi thích thú là ý tưởng làm phim điện ảnh về bảo tồn voi Tây Nguyên và văn hóa người M’Nông cổ.
Để thực hiện các dự án, anh đã lên ý tưởng xây dựng một ngôi làng ngay ở hồ Lắk để khắc họa trọn vẹn lối sống, sinh hoạt hằng ngày của đồng bào. Riêng đề án phim điện ảnh về văn hóa người M’Nông với số tiền dự kiến hàng chục tỉ đồng của Đăng ngay lập tức có nhà đầu tư ở TP. HCM cam kết đồng hành thực hiện. Đăng tin rằng nếu dự án phim hoàn thành, ngôi làng trong phim sẽ là nơi bảo tồn văn hóa và điểm du lịch của mọi người khi đến với Đắk Lắk.
