Những bức tượng này chính là Torito de Pucará, hay tượng bò tót Pucará. Đây là biểu tượng của nghề gốm thủ công tại Peru. Các tác phẩm ra đời nhờ bàn tay khéo léo các nghệ nhân thuộc làng nghề gốm thủ công ở Checca Pupuja, quận Jose Domingo Choquehuenca, tỉnh Azangaro, vùng Puno, phía nam Peru.
Vào thế kỷ XIX những chú bò tót bằng gốm này mới được biết tới rộng rãi hơn khi các nghệ nhân rao bán chúng ở ga tàu lửa mang tên Pucará. Từ đó, tên của ga tàu cũng gắn liền với những bức tượng linh vật bằng gốm này - “Torito de Pucará”.
Nguồn gốc của tượng bò tót Pucará gắn liền với tập tục và truyền thống của người Peru xưa. Khi thực dân Tây Ban Nha bắt đầu đô hộ, những người nghệ nhân gốm phía nam Peru đã tạo dựng lại các hình tượng “conopas”. Đó là những bức tượng mô phỏng các loài lạc đà không bướu phổ biến như llamas, alpacas và vicuña được thổ dân Peru chăn nuôi.
Những hình tượng "conopas" được sử dụng như linh vật may mắn và đồng thời, góp phần nỗ lực bảo tồn các phong tục truyền thống của người dân. Thế nhưng, các linh vật này đã bị cấm vì được xem là một hình thức thờ ngẫu tượng.
Những người nghệ nhân gốm Pucará đã nảy ra ý tưởng thay thế gia súc truyền thống của họ bằng những con bò tót do người Tây Ban Nha mang sang. Những chú bò tót cũng một phần thiết yếu trong chăn nuôi và phát triển nông nghiệp của người dân lúc bấy giờ.
Theo thời gian, những linh vật này dần trở thành một yếu tố quan trọng trong các lễ hội truyền thống. Những chú bò tót được đeo đầy phụ kiện và tô điểm màu sắc sặc sỡ vào các dịp lễ hội năm xưa đã tạo nguồn cảm hứng cho các tác phẩm tượng bò được duy trì và chế tác tới tận ngày nay.
Những bức tượng này được người dân Peru đặt trên nóc nhà hoặc trang trí trong phòng như một linh vật may mắn, thịnh vượng, mùa màng bội thu, gia súc đầy đàn.
Giờ đây, khi tới các thị trấn ở khu vực phía nam Peru như Cusco, Puno, Ayacucho và Apurimac, không khó để du khách bắt gặp biểu tượng hai tượng bò tót với cây thánh giá ở giữa được đặt trên mái nhà hay làm vật trang trí không gian trong nhà của cư dân bản địa. Người dân tin rằng những con bò này sẽ bảo vệ và mang lại hạnh phúc viên mãn cho gia chủ.
Theo quan niệm của người dân vùng Andes xưa, tính song hành được cho là nguyên tắc vận hành của vũ trụ. Đây là một yếu tố vô cùng quan trọng trong văn hoá và đời sống tinh thần của họ. Họ tin rằng một công việc có hai người thực hiện luôn đạt kết quả tối ưu hơn là làm một mình. Bởi vậy, việc đặt hai tượng bò tót cạnh nhau đại diện cho sự bổ trợ lẫn nhau, cân bằng về năng lượng và âm dương hoà hợp.
Không chỉ nổi tiếng tại Peru, tượng bò tót Pucará cũng được đem giới thiệu và triển lãm trước bạn bè, du khách quốc tế. Nhân dịp kỷ niệm 29 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Peru, Đại sứ quán Peru cũng tổ chức triển lãm mang tên "Bò tót Pucará", giới thiệu 18 tác phẩm tượng bò tót tới du khách Việt.
Các tác phẩm gốm nghệ thuật được làm thủ công, mang thiết kế và trang trí độc đáo, có giá trị thẩm mỹ cao, phản ánh khả năng sáng tạo và tay nghề tài hoa của các nghệ nhân nghề gốm Peru. Triển lãm diễn ra tại Trung Tâm Văn hoá và Nghệ Thuật 22 Hàng Buồm đến hết ngày 24.9.2023, với hoạt động workshop trang trí tượng bò tót Pucara “Điều ước may mắn – Make your own amulet” trong hai ngày, hoàn toàn miễn phí với số lượng giới hạn
