Danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác sinh 12.11.1724 tại làng Liêu Xá, huyện Đường Hào (nay là huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên). Năm 26 tuổi ông từ bỏ chốn quan trường về quê ngoại phụng dưỡng mẹ già ở làng Bàu Thượng, xã Tịnh Diệm, nay là xã Quang Diệm, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh.
Hơn 40 năm náu thân ở chốn “thâm sơn cùng cốc”, ông đã miệt mài tìm kiếm, khảo cứu, ươm trồng các loại cây thuốc bản địa, làm thơ, dạy học, viết sách, chữa bệnh cứu người. Ông mất năm 1791, để lại cho đời một tấm gương sáng về y đức, y lý, y thuật. Mộ ông được táng tại chân núi Minh Tự, bên sông Ngàn Phố.
Hiện nay, ở huyện Hương Sơn (Hà Tĩnh) có Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia Khu mộ và tượng đài danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác ở xã Sơn Trung và Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia Nhà thờ và khu lưu niệm của ông ở xã Quang Diệm.
Tại phiên họp của Đại hội đồng Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) lần thứ 42 diễn ra ngày 21.11.2023 đã thông qua nghị quyết phê chuẩn danh sách các “Danh nhân văn hóa và sự kiện lịch sử niên khóa 2024 - 2025”, trong đó có hồ sơ kỷ niệm 300 năm ngày sinh của danh y Hải thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác vào năm 2024.
Ông Nguyễn Đình Luyện, 67 tuổi (thôn Hải Thượng, xã Sơn Trung, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh), chia sẻ: “Người dân chúng tôi rất vui mừng, tự hào khi Hải Thượng Lãn Ông vừa được UNESCO vinh danh. Chắc rằng kỷ niệm 300 năm ngày sinh của ông sắp tới sẽ được tổ chức trang trọng”.
Chị Lê Thị Hoa (40 tuổi), nhân viên quản lý, bày tỏ niềm tự hào khi mình là một người con Hương Sơn - nơi có Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông. Chị phụ trách lo hương khói tại di tích Nhà thờ danh y Hải Thượng Lãn Ông ở xã Quang Diệm.
Ông Trần Anh Nam - Trưởng Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Hương Sơn chia sẻ rằng, sự kiện trọng đại UNESCO vinh danh Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác đã mang đến niềm vui, niềm tự hào rất lớn của cán bộ, nhân dân huyện Hương Sơn nói riêng và có lẽ cũng là niềm tự hào của cả nước nói chung.
Theo ông, gần đây, đặc biệt là sau khi UNESCO vinh danh đại danh y, lượng du khách về tham quan các di tích Hải Thượng Lãn Ông trên địa bàn huyện Hương Sơn tăng cao.
“Theo định hướng, huyện Hương Sơn sẽ quan tâm xây dựng và phát triển sản phẩm du lịch chăm sóc sức khỏe gắn với các vị thuốc, bài thuốc của Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông và các phương pháp vật lý trị liệu, dưỡng sinh, thiền định, ẩm thực có lợi cho sức khỏe.
Xây dựng tuyến du lịch chuyên đề “Du lịch tâm linh huyện Hương Sơn”, lấy chùa Tượng Sơn và quần thể di tích Mộ - Tượng đài - Nhà thờ Lê Hữu Trác làm trung tâm” - ông Nam chia sẻ.
Ông Lê Trần Sáng - Phó Giám đốc Sở VHTTDL Hà Tĩnh, cũng khẳng định, hiện nay đã có một đề án phát triển du lịch sức khỏe ở huyện Hương Sơn tại khu di tích Hải Thượng Lãn Ông. Cụ thể, xây dựng một trung tâm khám chữa bệnh bằng đông dược, nam dược cùng với trồng các loại cây dược liệu phục vụ chữa bệnh. Hiện chủ đầu tư đang làm quy hoạch để triển khai.
“Du lịch sức khỏe ở khu di tích Hải Thượng Lãn Ông là sản phẩm độc đáo. Hy vọng sẽ thu hút được nhiều du khách tham quan, trải nghiệm góp phần đa dạng loại hình để đưa du lịch Hà Tĩnh có bước phát triển khởi sắc thêm”, ông Sáng trải lòng.
Hiện nay Sở VHTTDL Hà Tĩnh đã tham mưu cho tỉnh để chuẩn bị tổ chức lễ đón bằng công nhận danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác của UNESCO, cùng với việc tổ chức lễ hội Hải Thượng Lãn Ông một cách quy mô hơn, nâng tầm hơn so với những năm trước đây.
Năm nay, lễ hội Hải Thượng Lãn Ông sẽ diễn ra từ ngày ngày 22-24.2.2024 (tức ngày 13 - 15 tháng Giêng năm Giáp Thìn). Lễ hội là một trong những hoạt động hướng tới kỷ niệm 300 năm ngày sinh (1724-2024), tưởng niệm 233 năm ngày mất (1791-2024) của Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác.
