Lao Động đã có cuộc trò chuyện với ông Nguyễn Tiến Đà - Giám đốc Bảo tàng Hà Nội để tìm hiểu về nguyên nhân bảo tàng vắng khách và và kế sách giải quyết tình trạng này trong thời đại mới.
Thưa ông, tình hình hoạt động của Bảo tàng Hà Nội trong thời gian gần đây ra sao?
Tính từ tháng 1 đến 15.9, bảo tàng đón tiếp khoảng 102.000 lượt khách tham quan, trung bình mỗi tháng khoảng 11,000 lượt khách. Để duy trì lượng khách, việc tổ chức các trưng bày chuyên đề (trưng bày tạm thời) và các sự kiện văn hóa, giáo dục, trải nghiệm phục vụ công chúng được Bảo tàng Hà Nội tổ chức bài bản, công phu.
Từ tháng 10.2022 đến nay, Bảo tàng Hà Nội đã trưng bày các chuyên đề và mở cửa đón công chúng tham quan 3/4 tầng và thường xuyên thay đổi nội dung các chuyên đề trưng bày để tạo ra những nét mới thu hút công chúng.
Một số chuyên đề thu hút rất lớn sự quan tâm của công chúng như: Trưng bày chuyên đề “Hà Nội - đất trăm nghề” tại khu nhà phố cổ; Trưng bày chuyên đề “Cổ vật tiêu biểu và Bảo vật quốc gia và thay đổi hiện vật”, “Nếp xưa”, “Thiên nhiên Hà Nội”, “Bác Hồ và Thủ đô Hà Nội”…
Bảo tàng Hà Nội cũng là đơn vị đăng cai trưng bày và tổ chức các sự kiện mang tầm quốc gia như Triển lãm điêu khắc toàn quốc giai đoạn 2018 – 2023; Triển lãm mỹ thuật toàn quốc giai đoạn 2018 – 2023.
Đối tượng khách đến bảo tàng chủ yếu là ai và thường đến vào những dịp nào, thưa ông?
Đối tượng khách chính của Bảo tàng Hà Nội là khách trong nước, đối tượng lớn nhất là độ tuổi thanh, thiếu niên (dưới 23 tuổi), học sinh đến tham quan theo chương trình ngoại khóa của nhà trường. Khách gia đình gồm 2, 3 thế hệ, thường đến bảo tàng vào các ngày cuối tuần, ngày lễ…
Ngoài ra, Bảo tàng Hà Nội cũng đón nhiều khách nước ngoài. Đối tượng khách này thường đi theo đoàn do các tour du lịch định sẵn.
Trước kia, ế khách từng được coi là "căn bệnh kinh niên" của các bảo tàng tại Việt Nam? Theo ông, tình trạng này còn đúng so với các bảo tàng hiện nay?
Các bảo tàng đã và đang đổi mới rất nhiều để thu hút khách tham quan. Theo khảo sát, theo dõi của Bảo tàng Hà Nội đã có nhiều khách tham quan quay lại tham quan bảo tàng 2, 3 lần thậm chí nhiều hơn.
Tuy nhiên, Bảo tàng Hà Nội nói riêng, các bảo tàng nước ta nói chung cần đổi mới, sáng tạo nhiều hơn và xác định công chúng là “thượng đế” để tiếp đón, phục vụ lấy được sự hài lòng của công chúng. Bảo tàng Hà Nội xác định mục tiêu trọng tâm và quan trọng hàng đầu là cùng với chủ đầu tư hoàn thành dự án trưng bày thường xuyên để phục vụ công chúng đúng như kỳ vọng của công chúng.
Trong mỗi chuyên đề trưng bày luôn luôn có các hoạt động phục vụ công chúng: Tương tác, trải nghiệm phù hợp với các ý tưởng nội dung trưng bày đã thể hiện; tọa đàm (talkshow) để góp ý, tiếp thu, truyền đạt thêm nội dung, ý tưởng trưng bày giữa công chúng, nhà khoa học, nhà nghiên cứu và nhà quản lý bảo tàng…
Theo ông, nguyên nhân bảo tàng vắng khách là gì?
Có nhiều nguyên nhân, tùy theo điều kiện của mỗi bảo tàng, có thể do: Nội dung trưng bày nhàm chán, chậm (lâu) đổi mới nội dung trưng bày, ít các sự kiện, trưng bày chuyên đề; địa điểm trưng bày không thuận các tour tuyến tham quan; điều kiện kinh phí đầu tư còn hạn chế dẫn đến người làm bảo tàng không thể có những hoạt động đổi mới sáng tạo; trình độ chuyên môn còn chưa đồng đều…
Bảo tàng Hà Nội đã làm gì để thu hút các đối tượng khách, đặc biệt là người trẻ đến với bảo tàng?
Thời gian qua, Bảo tàng Hà Nội đã tổ chức các hoạt động nhằm nâng cao chất lượng, thu hút khách tham quan như các chủ đề, chuyên đề trưng bày, triển lãm gắn với các giai đoạn lịch sử, sự kiện, nhân vật trong lịch sử vẻ vang của dân tộc theo ý tưởng, thiết kế đồ họa theo tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc tế...
Đồng thời, phối hợp thực hiện các trải nghiệm gắn với nội dung, thông điệp trong trưng bày muốn truyền đạt đến công chúng; duy trì công tác đổi mới, chỉnh trang cơ sở vật chất, cây xanh, thảm cỏ trong khuôn viên.
Bên cạnh đó, chúng tôi cũng tập trung đào tạo, nâng cao trình độ nguồn nhân lực làm việc tại bảo tàng, đặc biệt là nhân lực thực hiện công tác chuyên môn theo hướng nghiên cứu chuyên sâu, sáng tạo trong thể hiện để thực hiện công việc trong điều kiện thực tiễn. Tinh thần, thái độ phục vụ khách tham quan của nhân viên tại bảo tàng cũng được chú trọng.
Bảo tàng là thiết chế quan trọng, góp phần rất lớn vào sự nghiệp đào tạo, hoàn thiện nhân cách con người thông qua phương pháp, nguồn lực của từng bảo tàng. Việc xây dựng thêm bảo tàng ở Hà Nội nói riêng, cả nước nói chung cần bám sát quy hoạch phát triển hệ thống bảo tàng Việt Nam đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Đồng thời, việc chú trọng đầu tư nâng cấp các bảo tàng sẵn có cũng rất cấp bách và cần thiết để theo kịp được xu thế phát triển của thời đại và tình hình chung hệ thống bảo tàng quốc tế.
Để bảo tàng vào hoạt động hiệu quả, điều cần nhất là gì, thưa ông?
Cần có nguồn lực tài chính ổn định để sưu tầm được những hiện vật, sưu tập hiện vật giá trị; cần nguồn nhân lực có chuyên môn tốt, tận tâm với công việc. Bên cạnh đó, hệ thống trưng bày phải luôn đổi mới, tổ chức các sự kiện, đa dạng hóa hoạt động thu hút khách tham quan mới tiềm năng.
Ngoài ra, phải đồng bộ các hoạt động dịch vụ đón tiếp và phục vụ nhu cầu của khách. Bảo tàng cần có sự hỗ trợ nhiệt tình từ các đơn vị truyền thông để giới thiệu, quảng bá công chúng.
Trước tiên, bảo tàng cần rộng mở để đón tiếp công chúng. Để khai thác nguồn lực tài sản nhà nước đầu tư, Bảo tàng Hà Nội đã xây dựng Đề án khai thác tài sản công, phương án cung cấp dịch vụ công không sử dụng ngân sách nhằm cung cấp dịch vụ cho khách tham quan như dịch vụ ăn uống, nghỉ ngơi, giải trí và các dịch vụ khác.
Bên cạnh đó, chúng tôi cũng phát triển các sản phẩm du lịch, tổ chức các sự kiện văn hóa, thể thao và du lịch... phù hợp với chức năng nhiệm vụ và đáp ứng nhu cầu tham quan, hưởng thủ văn hóa của công chúng.
Hiện tại, đề án đã được gửi xin ý kiến các nhà khoa học, các cơ quan chuyên môn tài chính đóng góp để có thể khai thác tối đa tài sản nhà nước đầu tư và phục vụ công chúng được tốt hơn.
Cảm ơn những chia sẻ của ông.
