Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận Nghệ thuật trình diễn dân gian hát Soóng Cọ của người Sán Chỉ thuộc các huyện Bình Liêu, Ba Chẽ, Đầm Hà, Tiên Yên và thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh là Di sản Văn hóa Phi vật thể cấp Quốc gia.
Nhiều địa phương tại Quảng Ninh đang triển khai các chương trình, hoạt động phát triển và bảo tồn di sản này. Đơn cử là xã Húc Động, huyện Bình Liêu, nơi người Sán Chỉ chiếm khoảng 82%. Đây cũng là xã có người Sán Chỉ cư trú đông nhất huyện miền núi biên giới của Quảng Ninh.
Anh Nình A Dảu, 32 tuổi, chủ nhiệm câu lạc bộ hát Soóng Cọ xã Húc Động, huyện Bình Liêu, cho hay: “Hội Soóng Cọ của đồng bào Sán Chỉ nơi đây đã có từ lâu đời. Đặc biệt từ năm 2005 đến nay, huyện Bình Liêu đã phục dựng và duy trì tổ chức thường niên, xã cũng đã thành lập 6 câu lạc bộ hát Soóng Cọ”.
Anh Dảu bày tỏ hy vọng rằng, sau khi được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, làn điệu Soóng Cọ sẽ được nhiều người biết đến và quảng bá rộng rãi hơn. Từ đó, nhiều bạn trẻ người Sán Chỉ sẽ thêm yêu và nâng niu vốn quý của tộc người mình.
"Thời gian tới, các câu lạc bộ hát Soóng Cọ sẽ được cấp một phần kinh phí để duy trì hoạt động. Chúng tôi sẽ có cơ hội đầu tư máy quay, míc và các phụ kiện để ghi lại các bài hát giúp quảng bá nét văn hóa của dân tộc mình trên các nền tảng xã hội” - anh Dảu nói.
Tương tự, nhiều hoạt động phát triển phát triển sản phẩm du lịch dựa trên di sản này. Ví dụ, xã Đại Dực, huyện Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh hiện có hơn 90% là đồng bào dân tộc Sán Chỉ, đang phát triển du lịch cộng đồng. Địa phương muốn biến nét văn hóa Soóng Cọ thành sản phẩm du lịch.
Chị Sằn Móc Phúc, 56 tuổi – Chủ nhiệm câu lạc bộ hát Soóng Cọ thôn Khe Lục, xã Đại Dực, huyện Tiên Yên cho biết thời gian tới, câu lạc bộ sẽ kết nối với các công ty lữ hành, điểm du lịch để phát triển giữ gìn làn điệu hát Soóng Cọ.
“Câu lạc bộ cũng đang sưu tầm và lựa ra những bài hát dễ hiểu, dễ hát phục vụ cho du lịch. Du khách có thể giao lưu bằng cách gửi cho chúng tôi đoạn văn ngắn, chúng tôi sẽ dịch và hát”, chị nói.
Soóng Cọ theo tiếng Sán Chỉ có nghĩa là “xướng ca”, “hát đối”, “hát giao duyên”, ra đời cách đây hơn 300 năm.
Nội dung bài hát phong phú, đa dạng, uyển chuyển, phản ánh cuộc sống lao động sản xuất, ca ngợi thiên nhiên, đất nước, con người, tình yêu đôi lứa. Ngày 16.3 âm lịch hằng năm đã trở thành ngày hội hát Soóng Cọ của người Sán Chỉ.
Tộc người Sán Chỉ (cùng với nhánh người Cao Lan thuộc dân tộc Sán Chay) là một trong bảy tộc người thiểu số của tỉnh Quảng Ninh sinh sống thành cộng đồng làng, bản, cư trú phần lớn ở các huyện Bình Liêu, Tiên Yên, Ba Chẽ, Đầm Hà, Hải Hà với hơn 145.000 người, chiếm khoảng 12% dân số toàn tỉnh.
Một bài hát Soóng Cọ chỉ có 4 câu, mỗi câu 7 chữ nhưng chứa đựng hàm ý rất sâu xa, cô đọng. Nghệ thuật trình diễn dân gian hát Soóng Cọ của người Sán Chỉ tỉnh Quảng Ninh đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia theo Quyết định 3421/QĐ-BVHTTDL ngày 10.11.2023.
