Phát hiện mới về sơ kỳ đá cũ ở Nam Tây Nguyên
Tại Đại hội, PGS.TS Nguyễn Giang Hải, Viện trưởng Viện Khảo cổ học cho biết, vào năm 2014, một chương trình nghiên cứu về thời đại đá ở khu vực thượng du Sông Ba thuộc tỉnh Gia Lai được các nhà khảo cổ của Viện khảo cổ học thực hiện.
Kết quả đã phát hiện gần 30 di chỉ có niên đại từ đá cũ đến đá mới. Đặc biệt một nhóm di tích được xác định có niên đại đồ đá cũ sơ kỳ.
Liên tục trong các năm từ 2015 – 2018, Viện Khảo cổ học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam phối hợp với Viện Khảo cổ - Dân tộc học Novosibirsk thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Liên bang Nga đã tiến hành điều tra, khai quật tại các địa điểm Gò Đá, Rộc Tưng 1, Rộc Tưng 4,7 thuộc thị xã An Khê, tỉnh Gia Lai.
Về địa lý, đây là khu vực chuyển tiếp từ vùng núi cao xuống vùng đồng bằng Trung Bộ Việt Nam. Đây là vùng cư trú của nhóm dân tộc Ba Na với ngôn ngữ Mon-Khme. Hơn 20 địa điểm sơ bộ được xác định niên đại sơ kỳ đá cũ.
Kết quả khai quật các địa điểm Gò Đá, Rộc Tưng 1, 4 và 7 trong các năm 2016, 2017 và 2018 đã cho thấy tầng văn hóa ổn định tại các di tích này. Các nhà Khảo cổ học đã phát hiện được rất nhiều công cụ như công cụ chặt (chopper); công cụ mũi nhọn tam diện (triangle-shaped); công cụ ghè một mặt (uniface); ghè hai mặt (biface), đặc biệt đã phát hiện những công cụ rìu tay điển hình (hand-axe) và rất nhiều mảnh thiên thạch (tectite)
Niên đại của các di tích ở An Khê đã dần được khẳng định với các chứng cứ về địa tầng, loại hình di vật và kết quả phân tích bằng phương pháp K/Ar các mảnh tectite cho thấy khoảng trên dưới 80 vạn năm cách ngày nay.
Viện sĩ Annatoly Derevianko, nguyên Viện trưởng Viện Khảo cổ học - Dân tộc học Novosibirsk nhận xét: “Có thể nói, việc tìm thấy các di tích sơ kỳ Đá cũ ở thị xã An Khê là phát hiện được cả thế giới trông mong. Việc này thực sự đã nâng tầm khảo cổ học Việt Nam lên một vị thế vô cùng quan trọng ở khu vực Đông Nam Á.
Hơn 50 năm trước, có một phát hiện tương tự ở vùng Bách Sắc (Quảng Tây, Trung Quốc), đem lại niềm tự hào rất lớn cho các nhà khảo cổ học Trung Quốc. Ngoài ra, không một quốc gia nào ở châu Á phát hiện ra di tích thời đại này cho đến khi Việt Nam tìm thấy dấu vết ở An Khê”
Kết quả khảo cổ mới ở Hang Con Moong, Mái đá Ngườm và Hoa Lộc
Di chỉ khảo cổ học hang Con Moong thuộc xã Thành Yên, huyện Thạch Thành, tỉnh Thanh Hóa được phát hiện từ năm 1974 và đã được khai quật nghiên cứu nhiều lần nhưng nó chỉ thực sự thu hút được sự quan tâm của giới nghiên cứu kể từ khi một chương trình hợp tác nghiên cứu giữa các nhà khảo cổ học Việt Nam và Nga được bắt đầu từ năm 2010 và kéo dài đến năm 2014.
Địa tầng hang Con Moong dày trung bình 9,5m có cấu tạo trầm tích và tổ hợp di tích, di vật khác nhau phản ánh các giai đoạn phát triển sớm muộn khác nhau. Giai đoạn sớm nhất có tuổi dự đoán vào khoảng 40.000 năm đến 70.000 năm. Giai đoạn muộn nhất vào khoảng 13.000 năm – 7.000 năm.
Những tư liệu khảo cổ học phát hiện được ở hang Con Moong đã nói câu chuyện về truyền thống cư trú hang động, sự thay đổi về loại hình và kỹ thuật chế tác công cụ, sự thay đổi về hành vi văn hóa con người trước những biến động về cổ khí hậu và môi trường tự nhiên trong giai đoạn từ cuối Cách Tân sang Toàn Tân.
Tại tỉnh Thái Nguyên, các nhà khảo cổ học từ Viện Khảo cổ học và Đại học Wollongong, Australia đã tiến hành khai quật địa điểm Ở Mái đá Ngườm vào năm 2017. Kết quả nghiên cứu đã đưa ra được một hệ thống niên đại của di chỉ bằng các phương pháp mới như: OSL..
Tại tỉnh Thanh Hóa, cũng trong năm 2017, cuộc khai quật tại di chỉ Hoa Lộc cũng do các nhà khảo cổ học Việt Nam và Đại học quốc gia Úc phối hợp thực hiện.
Và lần đầu tiên ở Hoa Lộc, các nhà khảo cổ học đã phát hiện được mũi khoan đá, được chế tác từ nguồn nguyên liệu tại địa phương. Phát hiện mũi khoan đá đã làm thay đổi tính chất của địa điểm khảo cổ học này.
Bên cạnh đó, việc áp dụng các phương pháp phân tích mới cũng đưa ra được các niên đại có tính thuyết phục cao của di chỉ này. Địa điểm khảo cổ học Hoa Lộc trước kia vốn rất nổi tiếng với các hiện vật được gọi là “dấu Hoa Lộc”.
Sự kiện lớn nhất của giới khảo cổ học thế giới
Hội Tiền sử Ấn Độ - Thái Bình Dương (IPPA) là cơ quan cao nhất về di sản khảo cổ và khảo cổ học của khu vực. Hội hoạt động vì mục tiêu thúc đẩy hợp tác trong nghiên cứu về thời tiền sử Đông Á và khu vực Thái Bình Dương, duy trì trao đổi học thuật và duy trì các tiêu chuẩn đạo đức trong nghiên cứu tiền sử.
IPPA tổ chức hội nghị quốc tế 4 năm một lần. Mỗi kỳ đại hội được coi là hoạt động lớn nhất trên thế giới dành riêng cho khảo cổ học ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. Đồng thời, là diễn đàn khoa học lớn nhất và quan trọng nhất của giới khảo cổ học trên toàn thế giới.
Đại hội lần thứ 21 lần này tập trung hơn 700 nhà nghiên cứu và sinh viên sau đại học từ hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ tham dự trong 50 tiểu ban khác nhau với trên 500 báo cáo.
TS Phan Thanh Hải – Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế được bầu làm tân chủ tịch Chủ tịch IPPA.
