Hậu, 22 tuổi, công nhân (CN) làm việc tại một DN sản xuất giày ở Bình Tân (TPHCM). Hậu làm việc ở đây từ năm 18 tuổi, mỗi tháng công ty trả cho Hậu hơn 5 triệu đồng, gần 5 năm làm việc, Hậu không được công ty tham gia BHXH, BHYT, BH thất nghiệp. Hậu nhiều lần hỏi người phụ trách nhân sự nhưng được trả lời là các khoản BH đã được công ty trả vào lương. Vì cần việc làm nên Hậu chấp nhận. Đầu năm 2018, trong lúc làm việc, Hậu bị máy ép nguyên liệu cuốn đứt cánh tay. Công ty trả mọi chi phí điều trị và đề nghị trả thêm 50 triệu đồng để… kết thúc mọi chuyện!
Người nhà bức xúc đã gửi đơn khiếu nại đến cơ quan chức năng. Qua làm việc, chủ DN thừa nhận, chỉ tham gia BHXH cho 1 số CN để… đối phó. Số lao động còn lại vì nghĩ đều là thanh niên khỏe mạnh nên công ty “lơ” luôn và giải thích với họ là đã trả vào lương, NLĐ có thể tự tham gia BHXH, nếu công ty đóng BHXH, lương của NLĐ sẽ giảm. Để hợp thức hóa, DN ký HĐ dịch vụ, thử việc, HĐLĐ ngắn hạn. Tuy nhiên, khi Hậu gặp TNLĐ, DN đã tốn rất nhiều chi phí, không chỉ viện phí mà DN còn phải trả luôn phần trợ cấp TNLĐ hàng tháng cho NLĐ. Trong khi đó, với khoản trợ cấp này, cũng như bệnh tật, ốm đau… nếu DN tham gia BHXH thì cơ quan BHXH đã chi trả, DN đỡ một phần gánh nặng chi phí.
Theo cơ quan BHXH TPHCM, quy định tại điểm b khoản 1 và khoản 2 Điều 2 Luật BHXH 2014, kể từ ngày 1.1.2018, NLĐ được DN tuyển dụng vào làm việc có ký kết HĐLĐ có thời hạn từ đủ 1 tháng đến dưới 3 tháng thuộc đối tượng bắt buộc phải tham gia BHXH, BHYT và BH thất nghiệp, trừ HĐLĐ được ký kết đối với NLĐ đang thử việc hoặc hợp đồng thời vụ được ký kết với NLĐ đã nghỉ hưởng chế độ hưu trí theo quy định của Bộ luật Lao động, Luật BHXH hiện hành.
Về tiền lương đóng BHXH, căn cứ vào Thông tư 47/2015/TT-BLĐTBXH và Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH để xác định phần nào là tiền lương cố định để đóng đúng, đảm bảo quyền lợi cho NLĐ. Nếu DN cố tình “chẻ” hợp đồng, “lách” luật, khi bị phát hiện sẽ bị xử phạt và buộc phải truy đóng, còn DN cố tình vi phạm có tính chất hệ thống và nghiêm trọng sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự.