Họ hàng hoang dã của một số loại cây trồng quan trọng nhất trên thế giới, bao gồm khoai tây, bơ và vani, đang bị đe dọa tuyệt chủng, theo một nghiên cứu mới.
Vanilla, loài lan có nguồn gốc từ Nam và Trung Mỹ, đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng cao nhất, với tất cả 8 loài hoang dã thuộc nhóm này được xếp vào danh sách nguy cấp hoặc cực kỳ nguy cấp trong sách đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN).
Theo nghiên cứu, cotton dại là loài bị đe dọa nhiều thứ hai với 92% số loài có nguy cơ biến mất. Ba trong 5 loài bơ có nguy cơ bị đe dọa, trong khi 23% loài khoai tây hoang dã đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng.
Họ hàng của 224 loại cây hoang dã được phân tích ở Mexico, Guatemala, El Salvador và Honduras đã trở thành những mặt hàng chủ lực trên khắp thế giới, rất quan trọng đối với chế độ ăn uống và sản xuất quần áo cho con người.
Theo nghiên cứu công bố trên tạp chí "Plants, People, Planet", 35% các loài được nghiên cứu đang bị đe dọa tuyệt chủng, phần lớn là do nông nghiệp và sử dụng thuốc trừ sâu.
Sản lượng cây trồng trên khắp thế giới được dự báo sẽ giảm khi nhiệt độ trung bình tăng lên, đe dọa an ninh lương thực trong bối cảnh dân số loài người tiến tới gần 10 tỉ người. Nhiều chuyên gia hi vọng các chương trình nhân giống với những loài hoang dã sẽ giúp cây trồng thích nghi.
Tiến sĩ Bárbara Goettsch, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết nếu khủng hoảng khí hậu cản trở sản lượng và các loài họ hàng hoang dã không còn để giúp các loại cây trồng chủ lực thích nghi, những món ăn từ bơ, vanilla có nguy cơ biến mất.
Trong số hàng chục loài họ hàng hoang dã được nghiên cứu, ít nhất 16 loài đã được sử dụng để nhân giống các loại cây trồng có khả năng chống chịu tốt hơn với thời tiết khắc nghiệt và các mối đe dọa khác. Những loài này bao gồm bí có thể chịu lạnh tốt hơn, khoai tây chịu hạn, ngô cho năng suất cao hơn.
Theo Tiến sĩ Goettsch, các loài xâm lấn, ô nhiễm từ cây trồng biến đổi gene, khai thác và khai thác gỗ không bền vững cùng với chuyển đổi môi trường sống gây ra các mối đe dọa thêm với các loài cây hoang dã. Ngoài ra, sự đa dạng di truyền của các loài cây hoang dã có họ hàng với cây trồng cần được tăng cường hơn trong các ngân hàng gene.
Trong danh sách đỏ các loài họ hàng hoang dã của cây trồng bị đe dọa cũng gồm họ hàng của chuối, táo, gừng và mận khô.