Chưa ai lý giải được tường tận điều này.
Và có thể bí ẩn đó đã thêm một lý do để người ta đã bầu chọn và vinh danh hang nghìn tượng phật Pak Ou trở thành kỳ quan của châu Á, cùng với dòng sông đom đóm ở Malaysia, Vịnh Hạ Long của Việt Nam, tảng đá sư tử ở Sri Lanka...
Đường vào bát ngát núi sông và các trang trại voi, những bản làng êm đềm bán đồ bạc và thổ cẩm.
Có thuyết cho rằng, Pak Ou xa xôi ở đầu nguồn (pak) của sông Nậm Ou cho nên khi có giặc dã và đau thương, người Lào đã khênh các pho tượng quý lên đó cất giấu. Vì thế, đi thuyền đến sát cửa hàng, cũng không dễ gì bạn nhìn ra lối vào!
Hang phía trên thì lại khá rộng. Cửa hang cũng kỳ bí; và những người cho mượn đèn pin (chứ không phải thuê!) và bán vàng nhang thì vô cùng hiền lành.
Xưa, hàng năm, các đời vua Lào và quần thần đều đến Pak Ou tắm Phạt bằng nước thơm, cúng lễ và bổ sung thêm tượng vào hang đá. Nên nhiều pho tượng to và đẹp.
Tuy nhiên, ám ảnh nhất vẫn là sự "tang thương" của những pho tượng bị tróc lở, bong gẫy, mốc thếch, mạng nhện phủ qua vài thế kỷ. Người ta đặt cả tranh Phật, tượng làm bằng tre, nứa, đất, đá, sừng động vật. Với rất nhiều "ông bà tượng", kể từ ngày được Phật tử đặt vào hang đá sâu hun hút này, cho đến khi các vị mủn mục biến mất hoặc rơi vỡ mẻ cụt, chắc chắn không một ai đụng đến. Vì thế, không gian hang tối trở nên rất thành kính, lạnh lẽo và thêm phần bí ẩn. Nó như một thế giới được trời đất sinh ra, chứ không phải con người "cung tiến" vào với niềm tín Phật đăm đắm.
Những cư dân Lào hiền khô ngồi vẽ tranh bán, họ vẽ gương mặt Phật lên vỏ ốc.
Miền đất Phật dịu dàng, cảnh đẹp, phong tục tập quán kỳ bí, hang đá giữ "kỷ lục thế giới" về số lượng tượng Phật để nguyên trạng từ nhiều thế kỷ qua qua.
Một chuyến đi điền dã, thử hỏi, còn đòi hỏi gì nhiều hơn thế nữa?
Đỗ Doãn Hoàng
