Nằm trong chương trình “Hành trình du lịch” của Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 8 năm 2023, Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Lắk đã tổ chức phục dựng ba nghi lễ truyền thống của người M’nông trên địa bàn. Tại các nghi lễ phục dựng đã thu hút đông đảo du khách và người dân địa phương tham gia.
Đầu tiên phải kể đến nghi lễ cúng bến nước tại Bến nước Đắk Hoa, ở buôn Pai Ar, xã Đắk Phơi. Người dân M'nông ở địa phương cho biết, lễ cúng bến nước là một nét văn hóa truyền thống của người M’nông để tạ ơn thần nước đã cho gia đình và người dân trong buôn làng có được nguồn nước sạch phục vụ cho đời sống.
Đây cũng là một việc làm rất có ý nghĩa để đồng bào trong buôn làng cùng nhau chăm lo, làm vệ sinh bến nước và giữ nguồn nước sạch sẽ phục vụ nhu cầu sinh hoạt.
Tại đây, 25 người bao gồm các nghệ nhân đánh chiêng, múa xoang, thầy cúng, người phụ cúng, già làng, phụ làm các lễ vật thực hiện lễ cúng.
Lễ cúng phải qua nghi thức ba lần. Sau khi kết thúc, thầy cúng về tại nhà văn hóa cộng đồng buôn và không được phép quay trở lại bến nước vì sợ các Yàng (thần) về sẽ "nhập" vào người.
Tiếp đó, tại nhà ông Y Chal Je, ở buôn Lê, thị trấn Liên Sơn, chính quyền địa phương và dân làng đã phục dựng Lễ cúng sức khỏe cho voi.
Trong sinh hoạt hằng ngày, người M’nông coi voi là người bạn, người thân trong gia đình, voi giúp đỡ, thay thế con người gánh vác những phần việc nặng nhọc.
Mặt khác, trong những ngày hội, voi không chỉ là niềm tự hào của gia đình mà còn của cả cộng đồng, vì thế sức khỏe của voi rất quan trọng, là do thần ban cho.
Chính vì vậy, việc cúng sức khỏe cho voi rất được người dân nơi đây coi trọng. Nghi lễ này được phục dựng lại theo lễ cúng truyền thống của người M’nông diễn ra nghi thức cúng 3 lần; có đầy đủ nghệ nhân, voi, nài voi, dân làng tham gia lễ cúng và lễ vật.
Một nghi lễ đặc biệt nữa của người M'nông nơi đây là lễ cúng hạ thủy thuyền. Lễ cúng này được chính quyền địa phương và người dân chọn tổ chức tại bến thuyền Biệt điện Bảo Đại, ở thị trấn Liên Sơn.
Đối với người M’nông, thuyền độc mộc là phương tiện lao động quan trọng tạo thu nhập và nguồn thực phẩm tươi sống hằng ngày… Để làm một chiếc thuyền độc mộc như ý đòi hỏi cả một quá trình chuẩn bị và thực hiện tỉ mỉ, công phu.
Trước khi chặt cây, phải cúng xin phép thần rừng rồi mới đốn hạ. Với mong muốn có sự may mắn, an toàn cho gia chủ và chiếc thuyền nên trước khi hạ thủy, họ thường tổ chức cúng thần sông bằng lễ vật, gồm một con gà và ché rượu cần.
Theo Phòng Văn hóa thông tin huyện Lắk, đây là ba hoạt động nằm trong “Hành trình du lịch” của Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 8 năm 2023. Những hoạt động này cũng nhằm lưu giữ và phát huy tốt hơn nữa các giá trị truyền thống văn hoá tốt đẹp của các dân tộc.
