Xem đua bò Bảy Núi ở An Giang quả là trải nghiệm chỉ cần một lần thưởng thức, ấn tượng còn mãi. Sau hiệu lệnh “thả”, 2 chầm-nik (người điều khiển bò) dùng xà-luôl (gậy gỗ có tra vật nhọn ngắn ở phần đầu) chích vào lưng để thúc đôi bò tăng hết tốc lực trên đường về đích.
Từng đôi bò kéo giàn bừa lướt trên mặt ruộng sũng nước tạo thành những chùm hoa nước lộng lẫy dưới ánh mặt trời… tạo cho sân đua bò Bảy Núi sắc thái náo nhiệt vang dội cả núi rừng biên viễn.
Thực hiện xong 2 vòng “thả” cho bò chạy với tốc độ chậm để thể hiện kỹ năng khéo léo của người điều khiển, cuộc đua bước vào vòng “hô”. Đây là vòng đua tốc độ nên các chầm- nik phải dùng kỹ năng, sự gan dạ và bản lĩnh của mình để thúc đôi bò chạy với tốc độ nhanh nhất về đích.
Đôi bò thắng cuộc trong trận đua cuối cùng, được nhà chùa tặng thưởng vòng cà -tha (dây quấn quanh cổ bò có kết hoa văn đặc trưng của đồng bào Khmer) và trở thành niềm tự hào của phum, sóc.
Đó là hình ảnh đặc trưng của đua bò Bảy Núi diễn ra hàng năm vào dịp lễ Dolta (cuối tháng 8 âm lịch). Đây là lễ cúng ông bà, nên để tạo phước, đồng bào Khmer vùng Bảy Núi (gồm huyện Tri Tôn và thị xã Tịnh Biên) theo đạo Phật (Nam tông) mang bò đến cày giúp nhà chùa chuẩn bị vụ mùa.
Mỗi phum, sóc chọn đôi bò “xịn” nhất để làm tốt nhất. Trong quá trình cày, các đôi thi nhau xem ai làm xong phần việc trước. Từ hình thức sơ khai đó, theo thời gian, đua bò Bảy Núi dần phát triển với những luật chơi quy cũ hơn, khiến cho tính hấp dẫn ngày cao hơn, thu hút cả người Kinh, Hoa…thưởng thức.
Trải qua thăng trầm của thời gian, đua bò Bảy Núi không diễn ra xuyên suốt theo thời gian. Mãi đến năm 1992, ngành chức năng tỉnh An Giang vào cuộc, xây dựng điều lệ và tổ chức thành giải đua cấp toàn vùng Bảy Núi.
Hàng năm luân phiên tổ chức tại huyện Tri Tôn và thị xã Tịnh Biên. Vài năm gần đây, được sự hỗ trợ của lãnh đạo địa phương, giới nhiếp ảnh… sãi cả chùa Rô (xã An Cư, thị xã Tịnh Biên) đứng ra tổ chức Hội đua bò ngay tại thửa đất ruộng của nhà chùa.
Ngày hội cũng diễn ra vào dịp lễ Don-ta, nhưng lệch ngày với Hội đua bò Bảy Núi. Tại đây, các đôi bò thi đấu theo thể thức truyền thống nên tạo ra nhiều hình ảnh đẹp mắt. Hơn thế nữa, sau khi các đôi bò kết thúc thi đấu, nhà chùa tiếp tục tổ chức sinh hoạt cấy mạ ngay trên đám ruộng là sân đua bò.
Theo đó, các nhà sư và người dân cùng nhau cấy mạ, như một cách tái hiện sinh hoạt vào mùa đặc thù tại vùng cao của tỉnh An Giang. Năm nay, Hội đua bò chùa Rô diễn ra vào ngày 24.9 với sự tham dự của 24 đôi bò từ nhiều địa phương trong vùng.
Riêng Hội đua bò Bảy Núi năm 2023 diễn ra vào ngày 14.10. Năm nay đến phiên huyện Tri Tôn tổ chức. Hội đua bò diễn ra tại sân đua bò Soài-chek với sự tham gia của 64 đôi bò đã vượt qua vòng đấu giải tại các địa phương trong tỉnh và Kiên Giang có đông đồng bào Khmer sinh sống. Trong đó huyện Tri Tôn có 30 đôi, thị xã Tịnh Biên 22 đôi, huyện Châu Thành 4 đôi, huyện Châu Phú 3 đôi, huyện Thoại Sơn 3 đôi và huyện Giang Thành (tỉnh Kiên Giang) 2 đôi.
Về An Giang dịp này, sau khi viếng Bà Chúa xứ Núi Sam (TP Châu Đốc) đi thêm vào vùng Bảy Núi để thỏa mắt với những màn đua bò hấp dẫn rồi thưởng thức những món ăn đậm màu sắc, hương vị núi rừng biên viễn, như bánh cà-tum, gà đốt…
