Ngày 6.2, những đoàn khách Trung Quốc đầu tiên có thể du lịch nước ngoài theo chương trình thí điểm của chính phủ. Theo đó, các công ty du lịch có thể tổ chức tour cho khách đoàn đến 20 quốc gia. Danh sách gồm các nước trong khu vực Đông Nam Á như Thái Lan, Indonesia, Campuchia, Philippines, Malaysia, Singapore và Lào, nhưng không có Việt Nam.
Cần lộ trình trao đổi khách
Một số doanh nghiệp du lịch Việt Nam bất bình trước thông tin này. “Quá bất hợp lý, nhưng đó là chính sách của họ. Doanh nghiệp Việt Nam đã chuẩn bị, nhưng Trung Quốc chưa cho các doanh nghiệp đưa khách sang”, bà Nguyễn Thị Minh Thu, tổng giám đốc Mekong Travel cho biết.
Đối tác của chúng tôi tại Trung Quốc cũng khẳng định vấn đề chưa mở cửa du lịch với Việt Nam là bất hợp lý và đề xuất hai bên cùng kiến nghị tới các cơ quan chức năng quản lý du lịch của Trung Quốc. Các công ty tour rất đang sốt ruột về vấn đề này”, bà nói.
Trước đó, Trung Quốc nới lỏng các biện pháp kiểm dịch và cho phép công dân du lịch nước ngoài từ 8.1. Tuy nhiên, bà Nguyễn Thị Minh Thu cho biết chưa thực sự có khách du lịch thuần túy đến Việt Nam theo đường bộ, đa phần là khách đi theo dạng công tác, học tập.
Một số địa phương đón đông khách Trung Quốc như Quảng Ninh, Đà Nẵng, Khánh Hòa cũng chuẩn bị sẵn sàng về cơ sở vật chất, nhân lực, dịch vụ nhưng xác định tốc độ hồi phục của thị trường nguồn này sẽ có độ trễ khoảng ba đến sáu tháng sau khi mở cửa chính thức.
Ông Cao Trí Dũng, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Đà Nẵng, nhận định doanh nghiệp kỳ vọng thị trường Trung Quốc quay trở lại, nhưng có lẽ phải qua Quý 2 mới có khách. “Doanh nghiệp đã trên cả sẵn sàng và mong chờ khách quay lại. Nhưng việc khi nào khách quay lại không nằm trong tầm kiểm soát của doanh nghiệp”.
Trước thông tin danh sách thí điểm cho khách Trung Quốc du lịch theo đoàn chưa có Việt Nam, ông Cao Trí Dũng cho rằng cần có sự trao đổi giữa các cấp có thẩm quyền như Chính phủ, Bộ Ngoại giao, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch hai nước.
“Chúng ta cần lộ trình mở cửa thị trường cho khách Trung Quốc vào Việt Nam, khách Việt Nam vào Trung Quốc để doanh nghiệp chủ động, du khách có thông tin để chuẩn bị. Bên cạnh đó là đảm bảo an toàn cho du khách bằng cách phòng chống dịch bệnh tốt”, ông Cao Trí Dũng bày tỏ.
Vừa qua, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang đã tiếp Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Trung Quốc tại Việt Nam Hùng Ba vào ngày 8.2. Một trong những nội dung Phó Thủ tướng đề nghị chính là chuẩn bị thật tốt để sớm khôi phục hợp tác du lịch sau gần 3 năm gián đoạn do dịch COVID-19.
Bài toán khó cho hàng không
Không chỉ ngành du lịch, Trung Quốc cũng là một trong những thị trường quan trọng của hàng không Việt Nam. Ngay sau ngày khách Trung Quốc bắt đầu chương trình thí điểm du lịch nước ngoài theo đoàn, Vietnam Airlines thông báo khôi phục 9 trên 10 chặng bay đến Trung Quốc sau gần ba năm chịu ảnh hưởng của đại dịch.
Từ tháng 3 và 4.2023, hãng hàng không Vietnam Airlines mở lại 5 đường bay nối Việt Nam và Trung Quốc. Đường bay giữa Hà Nội và Bắc Kinh sẽ được khôi phục từ tháng 3.2023 với tần suất 3 chuyến/tuần. Từ tháng 4, Vietnam Airlines sẽ mở lại 4 đường bay giữa Đà Nẵng với Quảng Châu, Thượng Hải, Thành Đô và giữa Hà Nội với Thành Đô với tần suất 2 chuyến/tuần. Đồng thời, hãng sẽ tăng tần suất các chuyến bay từ Hà Nội, TP HCM đến Quảng Châu, Thượng Hải và ngược lại.
Năm 2019, Vietnam Airlines phục vụ 8,1 triệu lượt khách qua lại giữa hai nước, chiếm 19% tổng lượng khách và nằm trong top 3 thị trường có lượng khách lớn nhất của hãng. Hãng hàng không quốc gia kỳ vọng lượng hành khách giữa hai nước trong năm 2023 sẽ hồi phục bằng khoảng 80% so với năm 2019.
Tuy nhiên, hoạt động hàng không giữa Việt Nam - Trung Quốc được dự đoán chưa thể hồi phục trong ngắn hạn. Việc duy trì hoạt động khai thác đủ chuyến bay như trước dịch, giờ hạ cất cánh (slot) lịch sử dựa trên nguyên tắc có đi có lại theo quy định của Cục Hàng không dân dụng Trung Quốc (CAAC).
Theo Cục Hàng không Việt Nam, khai thác đủ chuyến bay cho lịch của mùa hè 2023 là bài toán khó. Thêm vào đó, nguồn khách giữa Việt Nam và Trung Quốc chủ yếu là khách du lịch, nên chính sách visa của hai nước đối với xuất nhập cảnh với mục đích du lịch đóng vai trò quan trọng.
Trước đại dịch, thị trường Trung Quốc chiếm hơn 30% tổng lượng khách quốc tế đến Việt Nam với 5,8 triệu lượt vào năm 2019. Báo cáo của Ngân hàng HSBC chỉ ra rằng Việt Nam có thể kỳ vọng du lịch quốc tế phục hồi mạnh mẽ hơn, đặc biệt là sau khi Trung Quốc mở cửa trở lại.
Theo dự đoán, năm 2023 Việt Nam có thể đón từ 3 đến 4,5 triệu lượt khách Trung Quốc, tương đương khả năng phục hồi 50-80% so với trước đại dịch.
"Với tỷ lệ khách du lịch Trung Quốc không nhỏ (30%), Việt Nam có thể cũng sẽ là một nước hưởng lợi trong khu vực, chỉ sau Thái Lan, khi tiếp nhận “cú hích” từ sự quay trở lại của khách du lịch Trung Quốc", báo cáo của HSBC nhận định.
Tuy nhiên, điều này chỉ xảy ra nếu Việt Nam có thể giải quyết những hạn chế về chuyến bay và nới lỏng các yêu cầu về thị thực nhập cảnh. Đến nay, Việt Nam chưa có chính sách miễn thị thực (visa) cho khách du lịch từ các thị trường lớn, gồm Trung Quốc, Mỹ và Australia, các nước châu Âu được miễn thị thực nhưng thời hạn lưu trú chỉ 15 ngày.
