Mới đây, cư dân mạng Việt Nam liên tục chia sẻ hình ảnh khách Tây mua một con ngựa vàng mã để mang lên máy bay khi rời Việt Nam. Không ít người tự hỏi, trong số vô vàn sản phẩm giàu tính văn hoá Việt như vậy, tại sao vị khách du lịch đó lại chọn một con ngựa vàng mã? Bởi, ngựa vàng mã vốn dùng để cúng bái, đốt trong các dịp ma chay, đám giỗ, làm lễ tại gia đình hay đình, đền.
Câu hỏi phần nào được sáng tỏ khi cộng đồng biết người đàn ông này đến từ Mexico. Trong văn hoá Mexico, những con vật sặc sỡ màu sắc trông khá giống với ngựa hàng mã Việt Nam được gọi chung bằng cái tên Alebrijes.
Nếu đã xem bộ phim hoạt hình Disney nổi tiếng Coco, chắc hẳn khán giả sẽ không quên hình ảnh những Alebrijes sặc sỡ bay dưới địa ngục. Tại thành phố Mexico City - thủ đô Mexico, du khách có thể nhìn thấy rất nhiều những sản phẩm như vậy tại Bảo tàng Nghệ thuật Dân gian (Museo de Arte Popular). Đây là một trong những bảo tàng du khách không nên bỏ qua khi tới du lịch thủ đô Mexico City.
Alebrijes là sản phẩm được tạo ra trong thế kỷ 20, khởi nguồn từ năm 1936, không hẳn là một nét văn hoá xa xưa. Tuy nhiên, khi truy dấu lịch sử vùng Mesoanmerica, có nhiều bằng chứng về niềm tin vào những "linh hồn dẫn đường ma thuật" mang tên "tona" hay "nahual".
Theo người Mexico, mỗi người khi sinh ra sẽ đều có một "nahual" tương ứng. Nahual xuất hiện dưới hình dạng những con vật khác nhau, tuỳ theo tháng sinh của mỗi người.
Những con Alebrijes đầu tiên được chế tác bởi Pedro Linares - một nghệ nhân chuyên làm hình nộm giấy thủ công (giống như các nghệ nhân làm hàng mã Việt Nam) tại thành phố Oaxaca, Mexico. Alebrijes đầu tiên được làm bằng gỗ, nhưng sau này cũng được làm nhiều bằng giấy bồi và đất sét.
Trong một lần ốm nặng, Linares nằm mơ thấy những con vật kỳ dị, con lừa có cánh hay con gà có thân hình của con cóc. Đến lúc tỉnh dậy, ông đã chế tác ra những con vật mô phỏng theo giấc mơ của mình.
Nếu bạn hỏi một người Mexico bất kỳ, có thể cách giải thích về Alebrijes sẽ khác nhau. Alebrijes đặc biệt bởi không có 2 con nào giống hệt nhau, các nghệ nhân muốn vẽ như nào thì vẽ.
Trong văn hoá Mexico, Alebrijes gợi nhắc mọi người về những cuộc hành trình, cơ hội mới, hãy luôn kiếm tìm vẻ đẹp và những điều diệu kỳ xung quanh. Nhiều người cũng tin rằng Alebrijes là một linh thú dẫn đường cho mỗi người trong cuộc đời, từ sanh thần tới lúc qua đời.
