Sự việc nam sinh lớp 10 một trường chuyên có tiếng tại Hà Nội nhảy lầu tự tử vào sáng sớm 1.4 sau khi để lại thư tuyệt mệnh đang gây xôn xao dư luận. Nhiều người bày tỏ sự thương tiếc, xót xa cho đứa trẻ. Ngay trước đó vào ngày 31.3, một nữ sinh lớp 8 tại Bắc Ninh cũng để lại thư tuyệt mệnh và treo cổ tự tử tại nhà riêng. Đáng nói, theo thông tin ban đầu, cả 2 nạn nhân được xác định có dấu hiệu trầm cảm.
Trên thực tế, tình trạng trầm cảm ở lứa tuổi học sinh đang rất đáng báo động. Theo bác sĩ Nguyễn Tâm Long (Khoa Nhi, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108), đây là vấn đề hay gặp và phổ biến trong giai đoạn phát triển trẻ vị thành niên, cha mẹ nên tìm hiểu để có kiến thức hỗ trợ con.
Nguyên nhân của trầm cảm vị thành niên
Bác sĩ Nguyễn Tâm Long cho biết, trầm cảm vị thành niên do rất nhiều nguyên nhân gây nên.
Do yếu tố di truyền
Nhiều nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ đã chỉ ra khoảng 40% trẻ trầm cảm có liên quan đến ADN; trẻ có bố mẹ hoặc người thân trong gia đình bị trầm cảm thì khả năng trẻ bị chứng bệnh này cao gấp 3 lần so với trẻ khác.
Do yếu tố môi trường
Trẻ em thường học hỏi và bắt chước rất nhanh. Nếu không có người định hướng những suy nghĩ cho trẻ thì trẻ dễ dàng trở thành bản sao của người khác. Như ở nhà có bố hoặc mẹ mắc bệnh lý trầm cảm, việc sinh hoạt hàng ngày với người mang bệnh sẽ dễ làm cho trẻ mắc bệnh hơn.
Do những chấn thương về tâm lý
Khi có những chấn động về tâm lý như mất đi người thân yêu nhất, thất bại trong học tập, bị lạm dụng tình dục, trẻ sẽ có những biểu hiện tâm lý bất thường như trở nên khép mình, luôn lo lắng sợ hãi, ít hoặc không giao tiếp với thế giới bên ngoài. Nếu không được đối thoại, định hướng tâm lý, trẻ rất dễ có những suy nghĩ tiêu cực dẫn đến trầm cảm.
Do áp lực học tập
Với trẻ em, để phát triển toàn diện thì cần cân bằng các hoạt động học tập và vui chơi, vận động thể chất. Nhưng thực tế hiện nay, rất nhiều trẻ đang phải chịu những áp lực học tập rất lớn, không chỉ từ nhà trường mà còn từ bố mẹ, luôn áp đặt cho trẻ những mục tiêu quá cao, thời gian học nhiều lấn chiếm hết thời gian vui chơi. Khi trẻ đạt kết quả không như kỳ vọng, bố mẹ tỏ thái độ thất vọng, tức giận. Điều đó khiến trẻ mất tự tin về bản thân, cảm thấy xấu hổ, thất bại, tự ti. Đó là những cảm xúc tiêu cực, là nguyên nhân phổ biến gây ra trầm cảm ở trẻ vị thành niên.
Do bạo lực học đường
Khi đi học, trẻ bị bạn bè bắt nạt nhưng không thể nói với ai hoặc bản thân trẻ luôn cố gắng giấu đi những vấn đề của mình. Thêm vào đó, việc thờ ơ, thiếu quan tâm của các bậc phụ huynh khiến trẻ có cảm giác lẻ loi, bị bỏ rơi, mất niềm tin vào cuộc sống.
Dấu hiệu nhận biết trầm cảm ở trẻ vị thành niên
- Trẻ cảm thấy buồn rầu, hay trống rỗng; hoặc giận dữ, cáu kỉnh, thất vọng chỉ với những vấn đề rất nhỏ.
- Biểu hiện mệt mỏi: Mất hứng thú hoặc niềm vui với các hoạt động yêu thích trước đây.
- Trẻ suy nghĩ bi quan về tương lai, cảm thấy vô vọng
- Trẻ hay lo lắng, dễ kích động hoặc bồn chồn.
- Trẻ giảm tự tin, đánh giá thấp về bản thân, có cảm giác vô dụng hoặc mặc cảm, cảm giác có tội.
- Trẻ khó suy nghĩ, suy nghĩ chậm chạp; khó tập trung, khó đưa ra quyết định và ghi nhớ mọi thứ.
- Trẻ rối loạn giấc ngủ: Không thể ngủ, hoặc ngược lại ngủ quá nhiều.
- Bất thường ăn uống: Ăn quá nhiều hoặc không muốn ăn.
- Trẻ có suy nghĩ về cái chết, ý nghĩ tự tử, cố gắng tự tử hoặc tự tử.
- Ngoài ra, có thể kèm theo các triệu chứng cơ thể không giải thích được như đau lưng hoặc đau đầu, đau bụng…
Đối với trẻ vị thành niên có bệnh trầm cảm, các triệu chứng trên có thể bị ẩn nấp, khó nhận ra. Thay vào đó, trẻ hay có xu hướng chống đối, không chịu lắng nghe và tiếp nhận các ý kiến từ mọi người.
Trẻ sẽ có những hành vi phản kháng lại những hành động mà cha mẹ đề cập đến, luôn có cảm giác đề phòng mà muốn xa lánh với tất cả mọi người. Đặc biệt khi trẻ cảm thấy bị tấn công bằng lời nói, hành động, cử chỉ thì sẽ có hiện tượng nổi loạn, muốn phản kháng lại và ngừng tiếp nhận thông tin. Biểu hiện đó khiến trẻ bị hiểu lầm là “sự nổi loạn của lứa tuổi ẩm ương”.
