Eo nước mặn Golden Horn nối từ Biển Đen sang biển Marmara chia đôi thành phố Istanbul: 1/3 cư dân sống trên lãnh thổ châu Á; số còn lại sống trên lục địa châu Âu.
Đặc biệt, thế giới biết đến bể nước ngầm Basilica nằm dưới đáy sâu thành phố Istanbul nhiều hơn, kể từ khi chúng được sử dụng làm bối cảnh cho bộ phim về James Bond vào năm 1963. Bộ phim bom tấn ấy tên là: From Russia with love. Đây được mệnh danh là một “Cung điện bị đắm”. Không chỉ là một điểm tham quan nổi tiếng thế giới, nơi đây còn chứa cả một nền văn minh cấp, dẫn, phân bổ nước từ sông suối núi rừng đi qua hàng trăm kilomet vào bể chứa ngầm và ra toàn bộ đô thị lớn của Đế chế Byzantine từ hơn một nghìn năm trước.
Trong Bacilica có tổng số 336 cột đá cẩm thạch mỗi cột cao 9m chống đỡ cho hệ thống mái vòm trạm trổ cầu kỳ, chẳng khác gì những trong nhà thờ Hồi giáo bên trên mặt đất chính nơi này. Toàn bộ công trình có chiều dài 143m, ngang 70m, chứa được ít nhất 80.000m3 nước.
Theo sử liệu, bầy cột lớn được khiêng về từ một ngôi đền thiêng. Độc đáo nhất là hai cột đá mà ở chân của nó là đầu quỷ Medusa lộn ngược. Nhiều cột có cắm biển chỉ dẫn, gọi là cột nước mắt, cột oan hồn, cột đau thương hay các cột mắt quỷ. Ở đó họ đẽo lõm vào lòng đá những con mắt xanh lam, mắt có đuôi dài thượt của quỷ.
Trong “Thần thoại Hy Lạp”, nàng Medusa có nhan sắc khiến bất cứ ai cũng phải ngẩn ngơ, với mái tóc bồng bềnh còn quyến rũ hơn thế. Trong một lần nàng ra sông lấy nước về quét dọn rửa ráy cho ngôi đền thờ thần Athena, Poseidon đã theo về và hãm hiếp nàng. Có dị bản nói, Medusa tự nguyện thông dâm với nam thần kia. Quá tức giận và cũng có thể vì buồn lo trước tình trạng vấy bẩn đền thiêng, thần Athena đã lập tức biến Medusa thành một quỷ cái vẫn xinh đẹp nhưng có con mắt nguy hiểm: bất cứ ai nhìn vào thì lập tức kẻ đó sẽ hóa đá. Mái tóc bồng bềnh đẹp tuyệt thế của nàng trở thành mớ rắn phì phì cuồn cuộn.
Sau nhiều thế kỷ, từng là bể nước thiêng, bể chứa rác và xác chết rồi thành pháp trường trong bóng tối; đến nay, Bacilica đã được nhân loại tiến bộ khoác thêm cho một vai trò hoàn toàn mới: phát triển du lịch cho người Istanbul.
Đỗ Doãn Hoàng
