Quá tải không phải vấn đề mới
Phát biểu tại hội thảo “Quá tải khách du lịch tại các trung tâm du lịch và phát triển điểm đến vệ tinh - Việt Nam và Nhật Bản cùng hướng tới du lịch bền vững” ngày 23.10, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đoàn Văn Việt chỉ ra rằng tình trạng quá tải khách du lịch tại một số địa phương ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm của khách du lịch, chất lượng sản phẩm, dịch vụ du lịch, môi trường, hệ sinh thái, an ninh, an toàn; ảnh hưởng đến công tác quản lý, vận hành của điểm đến; chất lượng cuộc sống người dân địa phương…
Thực tế, tình trạng này xảy ra ở một số điểm đến ghi nhận lượng khách tăng trưởng mạnh như Hà Nội, Quảng Ninh, Ninh Bình, Sầm Sơn, Hội An, Đà Nẵng, Nha Trang, Đà Lạt, TPHCM, Phú Quốc…
Chia sẻ tại hội thảo, ông Gamo Atsumi – Chủ tịch Cơ quan Xúc tiến Du lịch Nhật Bản (JNTO) thẳng thắn rằng tình trạng quá tải khách du lịch đã xảy ra trước COVID-19, từ đó nhiều cơ quan quản lý đã có những bài học cho riêng mình.
Vấn đề quá tải du lịch còn được đưa vào một trong các cuộc họp thành viên Nội các Nhật Bản. Ông Atsumi nhấn mạnh tầm quan trọng của sự phối hợp từ chính quyền trung ương đến địa phương để cùng xác định vấn đề, tìm giải pháp ngăn chặn quá tải du lịch.
TS Nguyễn Anh Tuấn – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển du lịch, đánh giá nguyên nhân của sự quá tải do tính mùa vụ; hạn chế về kết cấu hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật; thiếu quy hoạch về sức chứa tại điểm đến; không có phương án điều tiết khách hợp lý và sản phẩm chưa đa dạng. Bên cạnh đó, cần xét đến nguyên nhân tạm thời là sự bùng nổ của du lịch hậu COVID-19.
Người đứng đầu Viện Nghiên cứu Phát triển du lịch phân tích, tình trạng quá tải dẫn đến những tác động tiêu cực đến môi trường, văn hóa, xã hội, cơ sở hạ tầng tại điểm đến và tâm lý du khách. Trong đó, xét về mặt văn hóa, tình trạng quá tải có thể làm suy giảm giá trị tài nguyên văn hoá, đánh mất nét đặc trưng của điểm đến và danh hiệu di sản, hay “chảy máu di sản”.
TS Nguyễn Anh Tuấn lấy dẫn chứng về tình trạng “chảy máu di sản” ở Hội An vì quá tải du lịch. Theo đó, di sản ở Hội An chỉ có 10% do nhà nước quản lý, 20% do tập thể sở hữu nhưng có đến 70% di sản do tư nhân sở hữu. “Chỉ có khoảng 30% người gốc Hội An sở hữu, còn lại của cá nhân từ Hà Nội, TPHCM mua nhà và chỉ cho mở cửa hàng kinh doanh”, ông nói và bày tỏ mối quan ngại rằng Hội An có thể đánh mất hình ảnh, bản sắc khi cộng đồng địa phương mới chính là những người tạo nên giá trị cho di sản.
Hệ quả cuối cùng của tình trạng quá tải đối với ngành du lịch là suy giảm giá trị trải nghiệm, giảm sút chất lượng sản phẩm và dịch vụ, mất uy tín và hình ảnh của điểm đến, nghiêm trọng nhất là sụp đổ ngành du lịch địa phương.
Bài học kinh nghiệm và giải pháp
Nhìn nhận về ngành du lịch nước nhà, ông Watanabe Shige – Phó Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam thẳng thắn rằng Nhật Bản cũng đang phải đối mặt với tình trạng quá tải. Chính phủ nước này xác định 24 thị trường trọng điểm để hướng đến phục hồi thị trường khách quốc tế một cách bền vững.
Hồi đầu năm nay, giới chức Nhật Bản cũng chọn ra những điểm đến kiểu mẫu phía đông Hokkaido để điều tiết lượng khách, đảm bảo du khách có những trải nghiệm thoải mái thay vì tập trung vào cung đường du lịch truyền thống từ Tokyo đến Hokkaido.
Chia sẻ cách làm căn cơ của một điểm đến thắng giải Làng Du lịch tốt nhất thế giới năm 2021 của UNWTO, ông Katayama Kenya – Trưởng thị trấn Niseko ở tỉnh Hokkaido, Nhật Bản bày tỏ địa phương này luôn cố gắng phân tán sự phát triển, sao cho đồng đều giữa các nguồn tài nguyên.
Bên cạnh đó, thị trấn Niseko hướng đến phát triển những sản phẩm du lịch khác biệt cho từng khu, điểm; tiếp thu ý tưởng, bí quyết của các bên tư nhân; đồng thời nỗ lực phát triển cân bằng cả thị trường quốc tế và nội địa.
Đề xuất giải pháp cho ngành du lịch Việt Nam, ông Nguyễn Anh Tuấn cho rằng nên xây dựng các điểm đến vệ tinh cho các địa bàn trọng điểm, kể cả Hà Nội và TPHCM. “Phát triển điểm đến vệ tinh nhằm giảm tải, giảm áp lực lên cơ sở hạ tầng và các vấn đề nảy sinh ở khu vực trung tâm”.
Đồng tình với quan điểm này, ông Nguyễn Hữu Y Yên - Chủ tịch Hội đồng thành viên Lữ hành Saigontourist, cho rằng việc tập trung xây dựng và phát triển thêm các điểm đến vệ tinh còn là động lực phát triển kinh tế dịch vụ của địa phương theo hướng hiện đại và chuyên nghiệp.
“Vấn đề thu hút du khách, xúc tiến đầu tư cho các điểm đến “vệ tinh” lân cận sẽ là định hướng đúng đắn, tạo động lực cho ngành du lịch Việt Nam phát triển bền vững, không chỉ giảm tải cho các trung tâm du lịch mà còn khai thác tối đa nguồn tài nguyên du lịch đa dạng của các địa phương”, ông khẳng định.
