Doanh nghiệp xuất khẩu nông sản “chật vật” tìm đường xuất ngoại

“Hàng rào” về an toàn thực phẩm

Theo ông Herb Cochran - cố vấn Phòng Thương mại Mỹ tại VN (Amcham), 15% thực phẩm tiêu dùng của Mỹ được nhập khẩu từ hơn 200 quốc gia, vùng lãnh thổ. Tuy nhiên, có tới 48 triệu người Mỹ (chiếm tỉ lệ 1/6) bị ngộ độc hàng năm, 128.000 người phải nhập viện và 3.000 người chết. Để hạn chế rủi ro với người tiêu dùng (NTD), Mỹ đã đưa ra Luật hiện đại hóa an toàn thực phẩm (ATTP) (FSMA) hoàn toàn mới, trong đó có những yêu cầu bắt buộc DN phải tuân thủ để phòng ngừa các nguy cơ từ thực phẩm không an toàn. “Đối với DN VN, việc không tuân thủ quy định về ATTP là hàng rào lớn nhất cho các DN VN xuất khẩu nông sản, thực phẩm vào Mỹ” - ông Herb khuyến cáo.

Đối với thị trường Châu Âu, bà Nguyễn Kim Thanh - chuyên gia về chuỗi cung ứng và ATTP thế giới cho biết, sản phẩm khi xuất khẩu vào thị trường này phải đảm bảo ATTP và phải được thực hiện theo chuỗi “từ trang trại tới bàn ăn”, tương ứng tất cả các giai đoạn sản xuất, chế biến và phân phối. Trong đó, vấn đề trách nhiệm của người sản xuất được đặc biệt quan tâm.

Đồng quan điểm, bà Vũ Kim Hạnh - Chủ tịch Hội DN hàng VN chất lượng cao cho biết: “Hiện nay, chúng ta đang đứng trước một thách thức về các rào cản kỹ thuật của các nước nhập khẩu. Thay vì chỉ lo kiểm định chất lượng sản phẩm ở đầu ra cuối cùng thì yêu cầu của các nước phát triển bây giờ là phải thực hiện cả một quy trình có thể ngăn ngừa được rủi ro”.

Tuy nhiên thực tế theo báo cáo công tác thanh tra chuyên ngành năm 2016 của Bộ NNPTNT cho thấy, mỗi năm diện tích trồng trọt cả nước tăng 57% nhưng lượng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) sử dụng tăng đến 517%. VN nhập khẩu trung bình 100.000 tấn thuốc bảo vệ thực phẩm dạng nguyên liệu và thành phẩm mỗi năm, tương đương 1.643 hoạt chất, trong đó 90% nhập khẩu từ Trung Quốc, nhưng chính nước này cũng chỉ cho phép dùng 600 hoạt chất.

Điều này cho thấy có nhiều hoạt chất độc, thời gian tồn dư dài, thế giới đã cấm sử dụng nhưng vẫn còn được phép lưu hành tại VN. Ngoài ra, trong 2 tháng đầu năm 2017 đã nhập khẩu 129 triệu USD thuốc BVTV, tăng 20% so với cùng kỳ năm 2016. Tính ra VN đã chi 616 tỉ đồng/tháng (20,5 tỉ đồng/ngày) cho việc nhập khẩu thuốc BVTV từ Trung Quốc.

Cần thay đổi tổ chức sản xuất chuỗi cung ứng

Để giúp các DN sản xuất ra các sản phẩm đáp ứng đủ tiêu chí xuất khẩu trong quá trình hội nhập, bà Vũ Kim Hạnh cho rằng, các DN phải thay đổi quan niệm và cách thức tổ chức sản xuất chuỗi cung ứng của mình; trong đó, mỗi khâu đều có một tiêu chuẩn phòng ngừa rủi ro. Bên cạnh đó, giải pháp cần triển khai là từ người nông dân đến DN chế biến đều phải tuân thủ quy trình sản xuất nghiêm ngặt. Bà Hạnh cho biết, Hội DN hàng VN chất lượng cao cũng đã lập ra một bộ tiêu chí mới “Hàng VN chất lượng cao chuẩn hội nhập”. Đồng thời kiến nghị, các cơ quan quản lý của nhà nước phải nhanh chóng nghiên cứu quy định mới để có thể đáp ứng các tiêu chuẩn của các nước nhập khẩu, hướng dẫn cụ thể cho DN.

Theo ông Đào Đức Huấn - Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn, các nhà sản xuất, chế biến của các nước xuất khẩu phải đầu tư lớn hơn để xây dựng và quản lý chuỗi cung ứng định hướng sản xuất thực phẩm an toàn cho NTD ngay từ cơ sở sản xuất trong nước... Đối với FSMA, cần có nghiên cứu đánh giá tác động cụ thể, đồng thời xây dựng hệ thống nghiên cứu và phân tích “cảnh báo nhập khẩu” để hỗ trợ DN, trong đó hỗ trợ xây dựng hệ thống giám sát của bên thứ 3, trong đó Bộ NNPTNT hỗ trợ các Hiệp hội, tổ chức chứng nhận.