Chất lượng caosu Việt Nam đứng đầu Châu Á
Theo Hiệp hội Caosu Việt Nam, hiện nay Việt Nam trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu về năng suất caosu ở Châu Á với bình quân sản lượng tăng trưởng đạt 9,5%/năm trong những thập kỷ vừa qua, từ 41.100 tấn năm 1980 lên 1.094.500 tấn năm 2017, tăng 26,6 lần. Với sản lượng này, Việt Nam đứng thứ 3 về cung cấp caosu thiên nhiên, chiếm khoảng 8,1% tổng sản lượng caosu thế giới, xếp sau Thái Lan (33,2%) và Indonesia (27,2%).
Ngành caosu Việt Nam hiện nay có 3 nhóm sản phẩm chính: Nguyên liệu caosu thiên nhiên; sản phẩm caosu; gỗ nguyên liệu và sản phẩm gỗ caosu. “Với đặc tính đàn hồi, chống thấm, chống cháy và chống nhiệt, mủ caosu thiên nhiên là nguồn nguyên liệu quan trọng cho ngành công nghiệp, trong đó, sản xuất lốp xe tiêu thụ khoảng 70% tổng sản lượng caosu thiên nhiên”- TS Tô Xuân Phúc - chuyên gia lâm nghiệp và thương mại gỗ tại Việt Nam, nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, mặc dù xuất khẩu sản phẩm caosu chỉ chiếm khoảng 18-20% tổng lượng caosu thiên nhiên, nhưng nhiều sản phẩm caosu đã tăng trưởng nhanh trong những năm gần đây như lốp xe, găng tay, phụ kiện xe ôtô, đế giày, nệm gối, thảm lót, chỉ thun… công nghiệp chế biến sản phẩm caosu đã góp phần nâng cao giá trị gia tăng cho ngành và giảm dần nhập siêu cũng như giảm xuất nguyên liệu thô.
Bị ép giá
Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, năm 2017, XK caosu thiên nhiên mang về 2,25 tỉ USD, tăng trên 34% so với kim ngạch XK caosu thiên nhiên năm 2016; XK sản phẩm caosu đạt 2,18 tỉ USD, tăng hơn 32,9% so với cùng kỳ và XK gỗ gà sản phẩm gỗ caosu đạt kim ngạch 1,74 tỉ USD, tăng khoảng 13% so với năm 2016. Phép tính sơ bộ cho thấy, mặc dù tỉ lệ sản phẩm caosu chỉ chiếm khoảng 18-20 tổng sản phẩm caosu thiên nhiên, nhưng mang lại kim ngạch 2,18 tỉ USD.
Trong khi đó, XK caosu thiên nhiên (XK thô) chiếm tới 80% tổng sản lượng caosu, nhưng giá trị kim ngạch chỉ cao hơn so với XK sản phẩm caosu chỉ 70 triệu USD. Với phép so sánh này, chúng ta thấy rằng, XK sản phẩm caosu đã qua chế biến mang lại giá trị cao hơn nhiều so với XK thô. Số liệu của Tổng cục Hải quan cho thấy, năm 2017 có 211 DN tham gia XK lốp ôtô, trong đó có 165 DN tư nhân, 10 DN Nhà nước và 36 DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI).
Việc XK thô với nguyên liệu chủ yếu từ các tiểu điền không được kiểm soát đã khiến caosu Việt Nam bị ép giá. Cho đến nay, thương hiệu và chất lượng sản phẩm của ngành caosu Việt Nam vẫn có nhiều hạn chế. Hiện chưa có tiêu chuẩn quốc gia về chất lượng nguồn caosu thiên nhiên đầu vào của chuỗi cung, cũng như cơ chế giám sát của cơ quan Nhà nước nhằm kiểm soát chất lượng của nguyên liệu mủ caosu đầu vào, đặc biệt là nguồn cung của các hộ tiểu điền.
“Một số báo cáo của Sở NNPTNT cho biết, tình trạng chất lượng caosu tiểu điền thấp một phần có sự pha trộn tạp chất vào trong mủ, nhằm nâng lượng bán. Sự pha trộn tạp chất vào mủ caosu đã khiến chất lượng thấp, ảnh hưởng đến uy tín của caosu Việt Nam. Vì vậy, cần định hướng XK sản phẩm caosu chế biến, giảm dần XK thô, từng bước nâng cao giá trị của ngành caosu” - TS Tô Xuân Phúc - Tổ chức Forest Trends nhấn mạnh.
