Lộ hàng loạt bất cập
Cơn mưa đầu mùa vào đêm 12.5 đã biến nhiều tuyến phố ở Hà Nội trở thành sông, hồ; lượng mưa lớn trong khi nước thoát không kịp biến những tuyến phố trên địa bàn ngập ngụa trong nước. Báo cáo của Cty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội cho thấy, tình trạng này theo dự báo sẽ còn diễn biến phức tạp trong thời gian tới. Theo đó, Hà Nội hiện đang tồn tại 15 điểm úng ngập và một số điểm dềnh nước nhỏ lẻ trong các ngõ, xóm, khu dân cư với trận mưa 50mm/2h.
Các chuyên gia phân tích, nguyên nhân chính của thực trạng ngập úng ở Hà Nội là do hệ thống thoát nước chưa đáp ứng yêu cầu, hồ ao bị lấp rất nhiều, không có hệ thống hồ điều hòa cho nên sức chứa không đủ. Ông Nguyễn Thế Khải - Chủ tịch HĐQT Cty CP Quy hoạch và Kiến trúc Việt Nam khẳng định: Nhiều hồ chứa bị mất nên chỉ cần mưa thì nhiều tuyến phố Hà Nội sẽ lâm vào tình trạng ngập vì không có điểm thoát nước, chứa nước.
Kiến trúc sư Phạm Thanh Tùng, Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam nêu bất cập, hiện tại Hà Nội có hàng trăm chung cư cao từ 20 đến hơn 40 tầng đua nhau mọc lên chen chúc dọc các tuyến đường mới mở hay trên khu vực đường vành đai 2, vành đai 3. Thậm chí trong khu vực vùng lõi trung tâm thủ đô, nơi phải hạn chế chiều cao cũng xuất hiện dày đặc các chung cư cao nhiều tầng.
Theo ông Tùng, quá trình đô thị hóa tại Hà Nội và nhiều địa phương khác là biến nơi nào đó thành đô thị, kể cả nơi đó là đất nông nghiệp. Các Khu đô thị được hình thành tại các vùng ven đô cũ mà ta gọi là ngoại thành, vốn là đất nông nghiệp, làng quê. Đây là nơi có nhiều ao hồ, đất trũng. Khi biến thành khu đô thị, hầu hết các đầm ao, hồ bị san lấp để xây chung cư, công trình thương mại, thậm chí là sân golf.
“Đây là điều rất đi ngược với tự nhiên. Không còn ao hồ thì không có chỗ chứa nước. Thêm nữa khi thực hiện dự án, các chủ đầu tư thường không quan tâm đến cốt nền quy hoạch, không tính đến hệ thống thoát nước cưỡng bức (tức là xây dựng trạm điều hòa) mà kết nối thẳng với hệ thống chung của thành phố. Đây chính là nguyên nhân gây ngập úng cục bộ, mà nhiều khu đô thị đã phải gánh chịu. Còn hệ thống tiêu thoát nước của thành phố lại quá tải, nên mới có chuyện cứ mưa to kéo dài là ngập mà chúng ta từng chứng kiến!” - ông Tùng nói.
Loay hoay chống ngập?
Một trong những giải pháp từng được nhiều chuyên gia nêu lên để giải quyết tình trạng ngập úng tại Hà Nội là cần tăng cường năng lực quản lý giữa phát triển kiến trúc với phát triển hạ tầng kỹ thuật trong đó có hệ thống tiêu thải nước. Về việc này, TKS Phạm Thanh Tùng cho rằng, ngành chức năng cần quản lý chặt công tác thực hiện quy hoạch mới có thể giải quyết tình trạng ngập úng tại Hà Nội. Cạnh đó, không nên tùy tiện điều chỉnh quy hoạch theo yêu cầu chủ đầu tư.
Theo KTS Phạm Thanh Tùng, Hà Nội dù đã cơ bản xong hai giai đoạn xây dựng hệ thống tiêu thải nước, nhưng cũng chỉ đáp ứng điều kiện trời mưa có cường độ 310 mm/ngày hay 50mm/2 giờ. Nếu vượt quá là gây ngập úng. Từ thực tế này, Hà Nội cần nạo vét các mương, sông, hồ điều hòa đã có hoặc đã bị lấn chiếm. Cần thiết phải bổ sung hồ điều hòa tại các dự án khu đô thị. Tăng cường một số trạm bơm lớn ở khu vực phía Nam, phía Bắc, phía Đông, ngoài 9 trạm bơm đã xây dựng trong đó chủ lực là Trạm bơm Yên Sở phía Tây, để bơm nước thoát ra sông Hồng, sông Nhuệ...
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Thế Khải Khải nêu ý kiến: Để giải cứu thủ đô khi mưa lớn, Hà Nội cần giữ được các hồ nước hiện có và có thể mở rộng thêm một số hồ nước hiện tại. Hệ thống thoát nước phải làm tốt hơn, tức là các đường cống phải tính được đủ lưu lượng chứa thay cho các hồ điều hòa đã mất, tránh tình trạng quá tải cho hệ thống thoát nước. Các trạm bơm cũng phải được thiết lập để giải quyết tình trạng ngập cục bộ.
Trong nhiều năm qua, nhiều chuyên gia đã đóng góp ý kiến, phân tích nguyên nhân, giải quyết tình trạng ngập úng tại Hà Nội nhưng thực tế đến nay Hà Nội hễ mưa vẫn ngập. Xin mượn lời KTS Phạm Thanh Tùng như thay lời kết: Chúng ta không thể trông chờ vào cam kết của chủ đầu tư bởi họ luôn đặt lợi nhuận cá nhân của Cty họ lên hàng đầu. “Không ai hết, vai trò quản lý của chính quyền đô thị rất quan trọng chứ không trông chờ vào ai cả. Chính quyền cần tiếp tục nghiên cứu, xây dựng Hà Nội theo đúng mục tiêu đã được nêu ra trong Quyết định của Thủ tướng năm 2011 với mục tiêu “Xây dựng thủ đô Hà Nội phát triển bền vững, có hệ thống cơ sở hạ tầng xã hội và kỹ thuật đồng bộ, hiện đại...”.
Cty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội hiện đang hoàn thiện Trung tâm giám sát hệ thống thoát nước. Trung tâm này ra đời với nhiệm vụ dự báo, giám sát diễn biến mưa, lượng mưa, mực nước, giám sát tình hình hoạt động của các trạm bơm, đập điều tiết trên hệ thống thoát nước.
