Theo CNN, các xác ướp được tìm thấy tại lưu vực Tarim ở Tân Cương, Trung Quốc, chủ yếu vào những năm 1990, với cơ thể và quần áo vẫn còn nguyên vẹn dù đã lên đến 4.000 năm tuổi. Được bảo tồn tự nhiên bởi không khí khô của sa mạc, có thể thấy rõ các đặc điểm trên khuôn mặt và màu tóc của họ.
Vẻ ngoài phương Tây của các xác ướp cùng với quần áo len dệt thoi và nỉ, phô mai, lúa mì và hạt kê được tìm thấy trong những ngôi mộ, cho thấy họ là những người chăn gia súc đường dài từ thảo nguyên Tây Á hoặc những người nông dân di cư từ vùng núi và ốc đảo sa mạc ở Trung Á.
Tuy nhiên, một nghiên cứu mới của các nhà nghiên cứu Trung Quốc, Châu Âu và Mỹ, lần đầu tiên phân tích ADN của 13 xác ướp và giải trình tự bộ gene của họ, đã vẽ nên một bức tranh hoàn toàn khác. Phân tích của họ cho rằng những gì còn sót lại không thuộc về những người mới đến, mà là một nhóm người địa phương có nguồn gốc từ một nhóm dân cư Châu Á thời kỳ băng hà cổ đại.
Phó giáo sư nhân chủng học Christina Warinner từ Đại học Harvard (Mỹ) cho hay: "Các xác ướp từ lâu đã thu hút các nhà khoa học và công chúng kể từ khi được phát hiện. Ngoài việc được bảo quản theo cách đặc biệt, các xác ướp còn được tìm thấy trong một bối cảnh rất khác thường và chúng thể hiện các yếu tố văn hóa đa dạng và cổ xưa".
"Trái ngược với sự khác biệt về gene, họ dường như đã cởi mở đón nhận những ý tưởng và công nghệ mới từ những người chăn gia súc và nông dân khác, đồng thời phát triển các yếu tố văn hóa độc đáo riêng biệt", Warinner nói.
Các nhà nghiên cứu đã xem xét thông tin di truyền từ các xác ướp lâu đời nhất ở lưu vực Tarim - có niên đại từ 3.700 đến 4.100 năm tuổi - cùng với bộ gene được giải mã từ hài cốt của 5 người từ lưu vực Dzungarian, xa hơn về phía bắc trong Khu tự trị Duy Ngô Nhĩ Tân Cương. Có niên đại từ 4.800-5.000 năm trước, chúng là những di vật cổ nhất của con người được tìm thấy trong khu vực.
Nghiên cứu cho thấy xác ướp ở lưu vực Tarim không có dấu hiệu của sự trộn lẫn (thuật ngữ khoa học chỉ việc sinh con) với các nhóm khác sống cùng thời điểm. Các xác ướp là hậu duệ trực tiếp của một nhóm người từng phổ biến trong kỷ Băng Hà nhưng phần lớn đã biến mất vào cuối kỷ nguyên đó - khoảng 10.000 năm trước.
Dấu vết của quần thể săn bắn hái lượm này chỉ tồn tại một phần nhỏ trong bộ gene của các quần thể ngày nay, trong đó người bản địa ở Siberia và Châu Mỹ có tỉ lệ cao nhất. Việc tìm thấy những xác ướp này ở lưu vực Tarim và có niên đại vào những năm này thật bất ngờ.
Các mẫu gene khác từ xa hơn về phía bắc ở Tân Cương cho thấy họ là những người lai giữa các quần thể thời kỳ đồ đồng khác nhau trong khu vực. Trong khi đó, các xác ướp lưu vực Tarim đã bị cô lập về mặt di truyền, nhưng vẫn mang tính quốc tế về văn hóa.
Mặc dù nghiên cứu ADN tiết lộ những chi tiết hấp dẫn về các xác ướp, nhưng đây có thể chưa phải là lời giải thích cuối cùng về nguồn gốc của họ. Nghiên cứu xem xét các xác ướp được tìm thấy tại một địa điểm duy nhất và không rõ liệu nghiên cứu một loạt các địa điểm ở lưu vực Tarim có thể dẫn đến việc phát hiện ra các mối quan hệ di truyền khác nhau hay không.
Vẫn chưa rõ lý do tại sao các xác ướp được chôn trong những chiếc thuyền phủ da gia súc với mái chèo ở đầu. Truyền thống chôn xác trong thuyền vẫn là một trong những bí ẩn lớn nhất của quần thể người ở sa mạc này.
