Vụ bắn rơi chiếc Boeing 777 đang bay từ Amsterdam tới Kuala Lumpur khiến nhiều biện pháp trừng phạt đã được áp đặt với Nga và hàng loạt các cuộc điều tra quốc tế và cáo buộc hình sự đã được đưa ra, theo AFP. 5 năm trôi qua, những câu hỏi về thảm kịch ngày 17.7.2014 vẫn đang tiếp tục đi tìm lời giải.
Điều gì đã xảy ra?
Khoảng 3 giờ sau khi cất cánh từ sân bay Schiphol, MH17 biến mất khỏi mà hình radar khi đang di chuyển qua khu vực miền đông Ukraina, nơi xung đột đã diễn ra trong nhiều tháng.
Xác máy bay cùng thi thể của nam giới, nữ giới và cả trẻ em rơi xuống cánh đồng gần làng Grabove. Những thi thể vẫn còn thắt đai an toàn nguyên trên ghế, rải rác khắp cánh đồng hướng dương của làng.
283 hành khách, trong đó có 196 người Hà Lan và 38 người Australia. 15 thành viên phi hành đoàn.
Đây là thảm kịch thứ 2 với Malaysia Airlines trong vòng vài tháng sau vụ mất tích bí ẩn của MH370.
Thế giới phản ứng ra sao?
Vụ MH17 bị bắn rơi khiến cộng đồng quốc tế phẫn nộ.
Tổng thống Mỹ khi đó là Barack Obama cáo buộc hệ thống tên lửa đất đối không BUK do Nga sản xuất gây ra thảm kịch và nhấn mạnh MH17 bị bắn hạ bằng hỏa lực từ lãnh thổ do phe ly khai ở Ukraina kiểm soát. Tổng thống Ukraina Petro Poroshenko gọi vụ việc là "hành động khủng bố".
Mátxcơva ngay lập tức mạnh mẽ phản bác các cáo buộc, đưa ra hàng loạt giả thuyết phản bác, trong đó có Boeing có thể bị chiến đấu cơ Ukraina hoặc tên lửa BUK ở Ukraina bắn rơi.
Dù vậy, các quốc gia phương Tây vẫn áp đặt các biện pháp trừng phạt Nga sau vụ MH17, thắt chặt các biện pháp được áp đặt sau khi Nga sáp nhập Crimea tháng 3.2014. EU cũng gia hạn các lệnh trừng phạt trước và kêu gọi Nga hợp tác điều tra.
Những kết quả điều tra?
Cuộc điều tra quốc tế do Hà Lan dẫn đầu về thảm kịch này trong 5 năm qua đã khoanh vùng được nguyên nhân gây ra thảm kịch và những người liên quan.
Tháng 9.2014, Ủy ban An toàn Hà Lan cho biết, MH17 bị vỡ sau khi bị số lượng lớn "vật thể tốc độ cao" tấn công.
Tháng 8 năm 2015, ủy ban này cho biết đã xác định được các mảnh vỡ lớn "có thể" từ hệ thống tên lửa không đối không BUK mà cả Mátxcơva và Kiev sở hữu.
Đến tháng 10 cùng năm, ủy ban kết luận chiếc máy bay bị một tên lửa được bắn từ phía đông Ukraina đã phát nổ bên ngoài máy bay ở phía bên trái buồng lái.
Nhóm điều tra chung (JIT) gồm 5 quốc gia do Hà Lan dẫn đầu sau đó tiếp tục cuộc điều tra. Đến tháng 9.2016, JIT cho hay, có "bằng chứng không thể chối cãi" rằng một tên lửa BUK đã được sử dụng và đến từ lãnh thổ của liên bang Nga.
Tháng 5.2018, các nhà điều tra lần đầu tiên cho biết, tên lửa có nguồn gốc từ lữ đoàn quân sự số 53 của Nga đóng ở Kursk, phía tây Nga.
Hà Lan và Australia buộc Nga chịu trách nhiệm về vụ bắn hạ MH17.
Những người đã bị buộc tội?
Ngày 19.6 vừa qua, JIT đã buộc tội 4 người gồm các công dân Nga Igor Girkin, Sergei Dubinskiy và Oleg Pulatov và công dân Ukraina Leonid Kharchenko tội giết người. Những người này bị cáo buộc có liên quan tới lực lượng ly khai ở miền đông Ukraina.
Theo AFP, những người này sẽ bị xét xử từ ngày 9.3 năm sau tại một tòa án gần sân bay Schiphol, Hà Lan.
Tuy nhiên, không có khả năng là những người bị cáo buộc sẽ có mặt tại phiên tòa bởi cả Nga và Ukraina đều không cho phép công dân bị dẫn độ.
Tổng thống Vladimir Putin nói rằng, cuộc điều tra không đưa ra được bằng chứng buộc tội Nga.
Diễn biến tiếp theo sẽ là gì?
JIT cho biết sẽ điều tra các nghi phạm khác, đặc biệt là những người trong "chuỗi chỉ huy" của BUK, 4 thành viên trong nhóm vận hành tên lửa bắn hạ MH17.
Trong khi đó, hàng trăm thân nhân của các nạn nhân MH17 yêu cầu tòa án nhân quyền Châu Âu ở Strasbourg công nhận trách nhiệm của Nga với vụ tai nạn. Nga có thời hạn tới cuối mùa hè này để phản hồi.
