Người chiến sĩ cách mạng kiên cường
Đồng chí Võ Chí Công, tên khai sinh là Võ Toàn (bí danh Xuân, Năm Công), sinh ngày 7.8.1912, trong một dòng tộc giàu truyền thống yêu nước và cách mạng tại làng Khương Mỹ, tổng Phú Quý, phủ Tam Kỳ, nay thuộc xã Tam Xuân 1, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam.
Được thừa hưởng dòng máu yêu nước cách mạng của gia đình, lại được nuôi dưỡng trên mảnh đất quê hương có bề dày truyền thống văn hiến, kiên cường bất khuất chống giặc ngoại xâm, tuổi thơ của ông Võ Chí Công được rèn đúc trong các phong trào đấu tranh yêu nước sục sôi chống Pháp ở Trung kỳ lúc đó, và đã sớm trở thành một thanh niên yêu nước, giàu nhiệt huyết cách mạng.
Năm 1935, ông được kết nạp vào Đảng cộng sản Đông Dương, và chỉ ít lâu sau ông trở thành người lãnh đạo chủ chốt của tổ chức Đảng ở phủ Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam.
Trong suốt những năm hoạt động cách mạng thời kỳ tiền khởi nghĩa, (trước Cách mạng Tháng Tám 1945), ông liên tục bám dân, trực tiếp lãnh đạo của các cấp bộ Đảng địa phương, xây dựng và phát triển lực lượng quần chúng rộng khắp. Nhờ đó, hàng loạt cơ sở cách mạng và các tổ chức, đoàn thể yêu nước đã ra đời, tập hợp được đông đảo lực lượng nhân dân tham gia, tạo nên phong trào cách mạng sôi nổi trong thời kỳ Mặt trận Dân chủ (1936-1939) trên địa bàn các tỉnh Quảng Nam, Đà Nẵng, Quảng Ngãi và nhiều tỉnh khác ở miền Trung.
Giai đoạn này từ 1940 - 1943, ông từng đảm nhiệm các nhiệm vụ Bí thư Phủ ủy Tam Kỳ, Ủy viên Xứ ủy Trung Kỳ, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam. Giữa năm 1943, ông bị thực dân Pháp bắt, kết án khổ sai chung thân, sau giảm xuống 25 năm tù và đưa đi giam cầm ở nhà lao Hội An, rồi chuyển lên nhà đày Buôn Ma Thuột. Sau khi Nhật đảo chính Pháp, đồng chí được trả tự do và tham gia Ủy ban Khởi nghĩa của tỉnh, lãnh đạo nhân dân giành chính quyền một cách nhanh chóng ở Quảng Nam - Đà Nẵng.
Sau Cách mạng tháng Tám, đồng chí Võ Chí Công được phân công đảm trách nhiệm vụ mới, là một trong những người lãnh đạo chủ chốt của Khu uỷ khu V, lãnh đạo nhân dân khu V kháng chiến chống Pháp. Dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ và Quân khu uỷ khu V, nhân dân các tỉnh duyên hải miền Trung đã kiên cường chiến đấu, chia lửa với chiến trường chính Điện Biên Phủ, góp phần vào thắng lợi chung của cả nước, buộc Pháp phải ký Hiệp định Giơnevơ (7.1954), lập lại hoà bình ở Việt Nam.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Liên Khu V bao gồm cả Nam Trung Bộ và Tây Nguyên là chiến trường khốc liệt. Trên cương vị Bí thư Khu uỷ kiêm Chính uỷ Quân khu V, ông Võ Chí Công đã bám trụ kiên cường, tổ chức chỉ đạo quân và dân Khu V chiến đấu không lùi bước.
Trong những ngày đó, Trung ương Đảng đã nhận được những ý kiến nhận định, đánh giá sát thực về tình hình cách mạng miền Nam của ông Võ Chí Công.
Trên cơ sở ý kiến của ông, cùng với bản Đề cương về cách mạng miền Nam của đồng chí Lê Duẩn, Ban Chấp hành Trung ương đã xây dựng nên Nghị quyết 15 lịch sử, tạo ra phong trào “Đồng khởi”, mở đầu thời kỳ đấu tranh vũ trang, dùng bạo lực cách mạng để chống lại bạo lực phản cách mạng của kẻ thù ở miền Nam.
Dưới sự chỉ đạo của Đảng bộ khu V, trực tiếp là ông Võ Chí Công - Bí thư Khu uỷ, địa bàn khu V luôn đi đầu trong phong trào thi đua diệt Mỹ, góp phần tạo thế đứng quan trọng của ta trên chiến trường miền Nam.
Nhà lãnh đạo với tư tưởng đổi mới
Sau khi đất nước hòa bình, thống nhất, đồng chí Võ Chí Công được Đảng, Nhà nước phân công giữ chức Phó Thủ tướng Chính phủ kiêm Bộ trưởng Bộ Hải sản; sau đó là Phó Thủ tướng phụ trách khối Công - Nông - Ngư nghiệp. Năm 1978, đồng chí làm Phó Thủ tướng Chính phủ kiêm Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Trưởng Ban Cải tạo nông nghiệp miền Nam.
Với tầm nhìn xa và sự nhanh nhạy, bám sát tình hình thực tiễn, đồng chí sớm phát hiện những vấn đề bất cập, trói buộc nền sản xuất của cơ chế tập trung, quan liêu, bao cấp. Đồng chí có nhiều ý kiến đề xuất đổi mới với Ban Bí thư và Bộ Chính trị, từng bước tháo gỡ khó khăn, đổi mới tư duy, góp phần quan trọng hình thành Chỉ thị 100-CT/TW của Ban Bí thư về Cải tiến công tác khoán, mở rộng khoán sản phẩm đến nhóm và người lao động trong hợp tác xã nông nghiệp (1.1981).
Từ kết quả của “Khoán 100”, đồng chí được Bộ Chính trị tin cậy giao làm Trưởng Tiểu ban nghiên cứu đổi mới cơ chế quản lý kinh tế; tiếp tục nghiên cứu đổi mới cơ chế quản lý nông nghiệp, hình thành nên Nghị quyết 10-NQ/TW của Bộ Chính trị (tháng 4.1988) - mở ra bước ngoặt của nông nghiệp đất nước thời đổi mới.
Trên cương vị Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư (từ tháng 4.1982), đồng chí Võ Chí Công đã có vai trò quan trọng trong việc góp phần xây dựng quy chế làm việc của Ban Chấp hành Trung ương; tổ chức thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ V của Đảng.
Tại Đại hội lần thứ VI của Đảng (1986), đồng chí Võ Chí Công tiếp tục được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị và được bầu làm Chủ tịch Hội đồng Nhà nước tại Kỳ họp thứ nhất Quốc hội Khóa VIII (1987).
Dưới sự chỉ đạo của đồng chí, Hội đồng Nhà nước đã xem xét và công bố những luật quan trọng như: Luật Đất đai, Luật Thuế xuất khẩu, Luật Đầu tư nước ngoài… Trên cương vị Chủ tịch Ủy ban sửa đổi Hiến pháp, đồng chí chỉ đạo xây dựng Hiến pháp mới và được Kỳ họp thứ XI Quốc hội khóa VIII đã nhất trí thông qua, trở thành Hiến pháp năm 1992 - Hiến pháp của thời kỳ đổi mới, đưa đất nước ta bước vào kỷ nguyên hội nhập và phát triển.
Trong cuộc đời hoạt động của mình, đồng chí Võ Chí Công thấm nhuần và vận dụng năng động sáng tạo lời dạy của Bác Hồ “Dĩ bất biến, ứng vạn biến”, luôn rèn luyện mình và phấn đấu thực hiện đạo đức cần kiệm, luôn quán triệt tư tưởng lấy dân làm gốc để hành động.
Đồng chí Võ Chí Công từ trần ngày 8.9.2011, hưởng thọ 100 tuổi. Với những công lao, đóng góp to lớn đối với sự nghiệp cách mạng Việt Nam, đồng chí Võ Chí Công đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao Vàng, Huy hiệu 70 năm tuổi Đảng và nhiều huân, huy chương cao quý khác.
