Thưa ông, hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa… đóng vai trò quan trọng như thế nào với sự phát triển và tương lai của đất nước?
- Chúng ta hiểu rằng, giá trị là những gì chúng ta ao ước, mong muốn đạt được. Khi giá trị được định hình sẽ có tác dụng định hướng, điều tiết hành vi của mỗi người, mỗi gia đình và toàn xã hội. Các hệ giá trị đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển văn hóa, xây dựng con người. Văn hóa, thông qua các hệ giá trị, cần trở thành hệ điều tiết cho sự phát triển quốc gia, gia đình, văn học, nghệ thuật...
Vậy việc xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam được xác định theo những đặc trưng, định hướng như thế nào, thưa ông?
- Tôi cho rằng, quan điểm của chúng ta về xây dựng các hệ giá trị nên xuất phát từ bối cảnh xã hội và những mong muốn về một xã hội tốt đẹp mà chúng ta hướng tới. Hệ giá trị xuất phát từ điều kiện hiện tại thì sẽ có tính khả thi; hướng đến tương lai sẽ giúp chúng ta có được động cơ, mục đích phù hợp.
Như vậy, chúng ta cần bám sát quan điểm, đường lối của Đảng, lắng nghe ý kiến nhân dân, cần tổng kết, đúc rút kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học đi trước, đồng thời tham khảo học hỏi kinh nghiệm quốc tế, kế thừa có chọn lọc các giá trị truyền thống của dân tộc, đồng thời tiếp thu các giá trị tiến bộ, phổ quát của nhân loại.
Như trong bài phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021 đã gợi ý: “xây dựng con người Việt Nam thời kỳ đổi mới, phát triển, hội nhập với những giá trị chuẩn mực phù hợp, gắn với giữ gìn, phát huy giá trị gia đình Việt Nam, hệ giá trị văn hóa, giá trị của quốc gia - dân tộc; kết hợp nhuần nhuyễn những giá trị truyền thống với giá trị thời đại: Yêu nước, đoàn kết, tự cường, nghĩa tình, trung thực, trách nhiệm, kỷ cương, sáng tạo.
Những giá trị ấy được nuôi dưỡng bởi văn hóa gia đình Việt Nam với những giá trị cốt lõi: Ấm no, hạnh phúc, tiến bộ, văn minh; được bồi đắp, phát triển bởi nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc với hệ giá trị: Dân tộc, dân chủ, nhân văn, khoa học; trên nền tảng của hệ giá trị quốc gia và cũng là mục tiêu phấn đấu cao cả của dân tộc ta: Hòa bình, thống nhất, độc lập, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, hạnh phúc”.
Như vậy, trong việc xây dựng các hệ giá trị việc gắn kết giữa giá trị truyền thống và hiện đại rất quan trọng. Điều đó thể hiện trong thực tiễn ra sao?
- Truyền thống và hiện đại có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Mà văn hóa là hồn cốt của dân tộc, văn hóa còn thì dân tộc còn. Vì thế, kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại chính là mục đích quan trọng của bất kỳ xã hội nào. Từ tinh thần của nghị quyết, chúng ta thấy rất nhiều hành động trên thực tiễn gắn kết giữa giá trị truyền thống và hiện đại trong kiến trúc, thời trang, điện ảnh, hay kể cả các sản phẩm văn học, nghệ thuật khác nữa. Thậm chí, nhiều trường hợp không còn dừng lại ở sự kiện, sản phẩm mà đã trở thành xu thế mới trong văn hóa nghệ thuật.
Xin cảm ơn PGS.TS Bùi Hoài Sơn!
