Những năm qua, sạt lở đất và lũ quét trở thành nỗi ám ảnh của người dân vùng núi phía Bắc và là loại hình thiên tai gây thiệt hại lớn nhất về tính mạng. Theo thống kê của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống thiên tai, từ năm 2000 đến nay trung bình mỗi năm ở vùng núi phía Bắc có khoảng 47 người chết do loại hình thiên tai này.
Việt Nam là một trong những quốc gia chịu nhiều tác động nhất của thiên tai và biến đổi khí hậu. Năm 2016 đã xuất hiện 20/21 loại hình thiên tai trừ sóng thần. Trong vòng 20 năm trở lại đây thiên tai thảm họa đã làm chết và mất tích 10.800 người, về GDP thiệt hại bình quân năm khoảng 20.000 tỉ đồng.
Qua khảo sát hơn 700.000 hộ cho thấy, hơn 36.000 hộ dân ở khu vực miền núi có chỗ ở kém an toàn; gần 1.700 hộ cần di dời khẩn cấp. Theo báo cáo của UBND tỉnh Sơn La, tính đến ngày 16.8.2017, mưa lớn gây sạt lở đất, lũ ống, lũ quét đã khiến 17 người chết, 3 người mất tích, 23 người bị thương, 297 nhà bị sập đổ, 1.561 nhà bị hư hỏng, 28 điểm trường học bị thiệt hại… Tổng thiệt hại vật chất của địa phương này lên đến 905 tỉ đồng.
Tại Yên Bái, đợt mưa lũ, lũ ống đầu tháng 8.2017 cũng khiến địa phương này bị thiệt hại nặng nề với 8 người chết, 6 ngời bị mất tích, 9 người bị thương… Tổng thiệt hại vật chất lên tới trên 546,7 tỉ đồng.
Trong các loại hình thiên tai, lũ ống, lũ quét sạt lở đất được đánh giá hết sức nguy hiểm, có mức độ tàn phá lớn và để lại hậu quả lâu dài. Thực tế cho thấy, việc cảnh báo, dự báo những loại hình thiên tai này còn hạn chế. Do đó, việc tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức người dân, huy động người dân tham gia vào hệ thống cảnh báo sớm; nâng cấp và bổ sung các trạm quan trắc đo mưa; xây dựng và chuyển giao các bản đồ vùng nguy cơ sạt trượt đất đá, lũ quét. Đồng thời cần đẩy nhanh ứng dụng khoa học công nghệ trong chia sẻ thông tin, nâng cao hiệu quả cảnh báo, ứng phó sạt lở đất. Về lâu dài cần thiết lập hệ thống cảnh báo và sơ tán dân những vùng có nguy cơ cao và thí điểm các công trình phòng chống lũ quét, sạt lở đất.
Theo ông Ryoichi Suga – Phó Giám đốc cao cấp, Văn phòng Quan hệ quốc tế - phòng Quy hoạch sông – Cục Quản lý nước và thảm họa (Bộ Đất đai-Hạ tầng, giao thông và Du lịch Nhật Bản) đã đưa ra nhiều số liệu đáng để lưu tâm và các giải pháp phòng, ngừa thiên tai hữu hiệu. Trong đó, phương pháp cảnh báo sạt lở đất được đặc biệt chú trọng…
