Thích ứng và sống chung với hạn mặn

Hạn mặn gay gắt nhưng thiệt hại thấp

Qua nhiều chuyến khảo sát thực tế về tình hình hạn, xâm nhập mặn tại các tỉnh ven biển ĐBSCL từ đầu năm 2024 đến nay, PGS.TS Lê Anh Tuấn nhận định hạn, xâm nhập mặn năm nay đến sớm hơn 1 tháng so với trung bình nhiều năm. Mặn xuất hiện sớm ở các vùng cửa sông trong tháng 1 và tăng cao trong tháng 2.

Theo PGS.TS Lê Anh Tuấn, do nguồn nước thượng nguồn sông Mekong đổ về ngày càng ít dần. Do đó, khi vừa qua Tết, mặn đã lấn sâu vào đất liền, từ tháng 1 đến đầu tháng 3, ranh mặn 4g/l xâm nhập sâu vào nội đồng từ 50-65km, có nơi xâm nhập mặn sâu đến 55-70km.

PGS.TS Lê Anh Tuấn cho rằng, chính quyền địa phương đều xây dựng kế hoạch ứng phó, chủ động theo dõi diễn biến để “ngăn mặn - trữ ngọt”, kịp thời thông báo đến người dân thông tin về hạn, mặn; ngành cấp nước cũng đã tìm đến nguồn nước ngọt, thậm chí dẫn nguồn nước ngọt từ nơi khác về cung cấp cho người dân.

Phải đặt thích ứng làm trọng tâm

Theo PGS.TS Lê Anh Tuấn, vấn đề quan trọng hàng đầu trong việc ứng phó với hạn, mặn là phải thích ứng và sống chung - nói cách khác là thích ứng cần phải được đặt làm trọng tâm.

Đồng thời, các giải pháp cần được lồng ghép trong quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của vùng, địa phương.

Ông Tuấn cho rằng, ngành chức năng, địa phương cần tăng cường công tác quan trắc, diễn biến hạn mặn; truyền thông để bà con nắm được thông tin cũng như khuyến cáo người dân sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả. Cần xây dựng các công trình trữ nước ngọt có thể dựa vào kinh nghiệm của người dân hay đặc điểm từng địa phương.

“Điều quan trọng là nguồn nước sạch phục vụ sinh hoạt. Ngay cả các công ty cấp nước vùng ven biển giờ cũng phải chấp nhận một số thời điểm nước máy nhiễm mặn. Họ đã tính đến phương án lấy nước ngọt ở thượng nguồn về hay di dời nhà máy nước. Do đó cách tốt nhất là ưu tiên áp dụng công nghệ xử lý nước mặn thành nước ngọt thì mới lâu dài”, PGS.TS Lê Anh Tuấn lý giải.

Về sản xuất thích ứng với hạn, mặn, PGS.TS Lê Anh Tuấn cho rằng, ngoài điều chỉnh thời vụ cũng dần giảm diện tích trồng lúa ở vùng không chủ động được nước ngọt, bởi lúa là cây cần rất nhiều nước. Thay vào đó chuyển qua một số cây trồng khác cần ít nước hơn.

Những khu vực nào nuôi tôm được thì chuyển dần sang nuôi tôm nước lợ, nước mặn hoặc mô hình tôm - lúa, mô hình trồng năn tượng - nuôi tôm (năn là nơi che nắng cho tôm, giúp cải thiện môi trường nước; ngoài ra còn sử dụng làm nguyên liệu để đan đát thủ công mỹ nghệ, bà con sẽ có thêm nguồn thu nhập trong lúc nông nhàn).