Ý nghĩa của lễ giao thừa
Ý nghĩa của lễ này là đem bỏ hết đi những điều xấu, không may mắn của năm cũ sắp qua để đón chào những điều tốt đẹp của năm mới sắp đến. Bên cạnh việc cúng Giao thừa trong nhà, người Việt thường bày mâm cỗ để cúng Giao thừa ngoài trời.
Mâm cúng giao thừa gồm những gì?
Theo Tiến sĩ Trần Hữu Sơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa dân gian ứng dụng, cúng giao thừa là nghi lễ thiêng liêng của người Việt Nam trước khi bắt đầu Tết Nguyên Đán. Một năm sẽ bắt đầu vào lúc giao thừa và lại kết thúc vào lúc giao thừa năm sau.
Người người Việt thường làm mâm cỗ cúng Giao thừa ngoài trời để tiễn vị quan Hành khiển của năm cũ và nghênh đón vị quan hành khiển của năm mới.
Lễ cúng Giao thừa ngoài trời thường gồm có: Hương (nhang)- 3 cây nhang to, hoa tươi, đèn nến, trầu cau, mũ thần linh, rượu và mâm lễ mặn với thủ lợn luộc hoặc gà trống luộc, xôi, bánh chưng… tất cả được bày lên bàn trang trọng đặt ở trước cửa nhà. Nếu không có sân thì đặt ở giữa nhà hoặc có thể làm lễ trên sân thượng, ban công.
Vào đúng thời điểm giao thừa, người chủ gia đình phải thắp đèn, nến, rót rượu, rồi khấn vái trước án.
Lễ cúng Giao thừa được tiến hành vào lúc nào?
Theo nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ (Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn), trong đêm giao thừa, mỗi gia đình sẽ chuẩn bị mâm cúng đặt lên ban thờ tổ tiên. Việc cúng lễ Giao thừa thường được coi trọng và chuẩn bị cầu kỳ.
Cúng Giao thừa hay còn gọi là cúng trừ tịch có ý nghĩa đem bỏ hết những điều xấu của năm cũ để đón những điều tốt đẹp của năm mới sắp đến. Lễ cúng giao thừa thường được tiến hành vào giờ chính Tý, tức 12 giờ đêm 30 tháng Chạp.
Văn khấn lễ giao thừa
Lễ đón Giao thừa là nghi lễ rất quan trọng trong ngày cuối năm. Sách “Tục thờ cúng của người Việt” do tác giả Bùi Xuân Mỹ biên soạn, nhà xuất bản Văn hóa thông tin ấn hành có ghi lại ý nghĩa và lời văn khấn.
Văn khấn lễ Giao thừa như sau:
Nam mô a di đà Phật (3 lần)
Lạy chín phương trời, mười phương đất
Lạy chư Phật mười phương
Lạy đương niên thiên quan……. năm…….
Lạy: Đông phương thanh đế, Bắc phương Hắc đế, Nam phương Hồng đế, Tây phương Bạch đế.
Lạy Đông trù tư mệnh, Táo phủ thần quân, Long mạch, Thổ thần, cập thổ chư vị thần tài mở bái.
Tín chủ tên là……..
Cùng với toàn gia (vợ, con, cháu…)
Ngụ tại: thôn…. xã….. huyện…. tỉnh…. nước Việt Nam.
Lòng thành sắm lễ
Hương, đăng, trà, quả
Tiền vàng, cánh sớ
Phẩm vật chi nghi
Nhân phút thiêng liêng Giao thừa đã tới
Pháo nổ vang lừng đón tiết đầu Xuân
Cầu mong vạn lượng canh tân
Tam dương khai thái cung trần lễ nghi
Nguyện tôn thần phù trì bảo hộ
Cầu anh linh Tiên tổ lưu ân
Ban cho con cháu hạ trần
Anh linh khang thái, muôn phần tốt tươi
Thiều quang chiếu rọi sáng ngời
Đầu năm chí cuối mọi người đều an
Có được sức khỏe lâu bền
Tu tà, tích đước được nên danh phần
Bốn mùa Thu, Hạ, Đông, Xuân
Làm ăn phát đạt, bớt phần nguy nan
Những điều tai vạ trái ngang
Ơn trời phù hộ tiêu tan tức thì
Điều lành mang đến, điều dữ bỏ đi
Dám xin sám hối, bù trì cho con
Một long theo đạo sắt son
Sống trên dương thế để còn tu tâm.
Nam mô a di đà Phật (3 lần).
Sau khi làm lễ dâng hương ngoài trời xong gia chủ làm lễ cúng gia tiên trước bàn thờ tổ tiên.
Lời khấn như sau:
Việt Nam….. tháng….. ngày Trừ tịch nam…….. Tự tôn là…….. thừa mệnh thân phụ cùng vợ là………. và các con cháu trai gái sửa soạn cỗ bàn, trầu rượu, hoa quả, kính dâng lên:
Chư vị tổ tiên trong nhà
Ông nội là………. hiệu…….. phủ quân. Bà nội là…….. công Chánh thất.
Cha là……….. hiệu phủ quân. Mẹ là……… công Chánh thất.
Kính thưa rằng:
Nay theo vận luật, tống cựu nghinh tân, giờ Tý đầu xuân, mưa móc thấm nhuần, đón mừng Nguyên đán.
Cháu con tưởng niệm, nội ngoại tổ tiên, kính cẩn dâng lên, lễ nghi vật phẩm.
Cúi xin chứng giám, biểu lộ lòng thành, thỉnh các tiên linh, cùng về hâm hưởng.
Tôn linh tại thượng, phù hộ độ trì, năm mới mọi bề, bình an khang thái.
Cẩn cáo.
Như vậy trên đây là những trình bày sơ lược về ý nghĩa, cách thực hành và lời cúng trong lễ tất niên và đón Giao thừa.
