Cửa Thượng Tứ có tên chữ là Đông Nam Môn, nằm ở góc Đông Nam Kinh Thành Huế, nay chỉ lưu thông một chiều từ đường Đinh Tiên Hoàng đi ra đường Trần Hưng Đạo, bên ngoài là phường Phú Hoà, bên trong là phường Thuận Thành, thành phố Huế.
Phần cửa vòm được xây dựng vào năm 1809 dưới thời vua Gia Long, vọng lầu được xây dựng vào năm 1829, thời vua Minh Mạng.
Sở dĩ cửa có tên gọi là Thượng Tứ vì ngày xưa, ở gần bên trong cửa thành này (khoảng vị trí trường Trần Quốc Toản hiện nay), triều đình đã thiết lập một cơ quan tên là Viện Thượng Tứ, chuyên trông coi việc nuôi ngựa để kéo xe cho vua.
Thượng Tứ, chỉ đơn giản “Thượng” là bề trên, là những gì thuộc về của vua, còn “Tứ” là xe bốn bánh do ngựa kéo. Vì Đông Nam Môn ở gần khu vực nuôi ngựa kia nên dân Huế ta gọi luôn cho tiện là cửa Thượng Tứ và rồi lâu dần thành quen, không còn ai để ý nữa đến ba chữ Đông Nam Môn ghi trên vọng lâu.
Trong chính biến 1885 hay còn gọi là kinh đô thất thủ, cả kinh thành Huế chìm trong trong biển lửa và những chuồng ngựa trong Viện Thượng Tứ cũng bị thiêu cháy.
Cửa Thượng Tứ vẫn còn đây giữa phố thị đang ngày càng phát triển. Còn “ngựa Thượng Tứ” đã là của một thời đã qua, nhưng đó là một dĩ vãng đẹp đã phủ mờ rêu phong.
Vậy nên giờ đứng trên Đông Nam Môn, mới nghe lòng nhớ "Ngựa Thượng Tứ" đến vô ngần...
