Tuổi 20 sục sôi nhiệt huyết cách mạng

Tuổi 18, đôi mươi của ông Lê Đức Vân cũng như biết bao người đầy nhiệt huyết, sục sôi với lý tưởng cách mạng. Năm ấy, khi còn là học sinh trường Bưởi (nay là Trường THPT Chu Văn An), ông Lê Đức Vân được tiếp xúc với những người đi trước, đã giác ngộ ông và đưa ông bắt đầu tham gia vào hoạt động cách mạng tại Thủ đô.

Tháng 8.1944, trước yêu cầu của lịch sử, Đoàn Thanh niên cứu quốc thành Hoàng Diệu được thành lập tại số nhà 46 phố Bát Đàn (Hoàn Kiếm, Hà Nội). Với khoảng 60 đoàn viên hoạt động công khai, Đoàn tuyên truyền về tổ chức Việt Minh ở những nơi công cộng như: Các chợ, trường học, rạp chiếu phim, xí nghiệp... bằng nhiều hình thức tuyên truyền miệng, rải truyền đơn nhằm tuyên truyền đến đông đảo nhân dân về Đảng, Bác Hồ và về cách mạng Việt Nam.

Đặc biệt trong ba ngày 17, 18 và 19.8.1945, dưới sự chỉ đạo của Thành ủy và Ủy ban Khởi nghĩa Hà Nội, Đoàn thanh niên cứu quốc thành Hoàng Diệu đã thực hiện xuất sắc nhiệm vụ, phá được cuộc mít-tinh do Tổng Hội viên chức tổ chức ủng hộ Chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim, và đã làm nòng cốt cho lực lượng toàn dân Hà Nội đấu tranh giành chính quyền. Những thành tích to lớn của những thành viên trong Đoàn thanh niên cứu quốc thành Hoàng Diệu đã góp phần vào thắng lợi vĩ đại của Cách mạng tháng Tám năm 1945.

“Chúng tôi đưa truyền đơn nhỏ là những mảnh giấy bằng nửa bàn tay vào những ngăn bàn học của học sinh. Chúng tôi cố gắng rải truyền đơn, phổ biến trong học sinh, hô hào tham gia khởi nghĩa, đánh Tây đuổi Nhật” - ông Vân nhớ lại.

Ông Vân cho biết, Đoàn Thanh niên cứu quốc thành Hoàng Diệu khi ấy chỉ có 1 - 2 tổ hoạt động bí mật, ngoài việc đưa truyền đơn vào ngăn bàn học sinh, ông Vân cùng các thành viên lặng lẽ để truyền đơn lên nóc ôtô, khi ôtô bắt đầu chạy, những truyền đơn này sẽ bay tung lên, như vậy sẽ không bị phát hiện ai là người tung truyền đơn. Ngoài rải truyền đơn, Đoàn Thanh niên còn tổ chức các buổi diễn thuyết xung phong ở những nơi đông người, trong chợ, trường học. Thậm chí có lần tổ chức ngay trong triển lãm của địch.

Trong quá trình hoạt động, Đoàn đã tiêu trừ các tên phản động, mật thám, Việt gian. “Chúng tôi tiêu diệt tên Phán Sinh - mật thám Sở mật thám, việc này làm rung chuyển hàng ngũ Việt gian mật thám, bởi tên Phán Sinh là tên đầu sỏ, có súng, đi đâu cũng có người bảo vệ” - ông Vân nói.

Lực lượng thanh niên cứu quốc thành Hoàng Diệu còn là đội ngũ quan trọng trong vận hành tờ báo Hồn nước - một tờ báo riêng của thanh niên được thành lập năm 1943, ông Lê Đức Vân khi đó được đồng chí Lê Quang Đạo giao nhiệm vụ phụ trách tờ báo. “Nội dung chính của tờ báo là phản ánh phong trào cứu nước ở các địa phương chứ không riêng gì Hà Nội. Tờ báo này được in bằng li-tô (in trên đá cứng) với thứ mực quánh quánh đặc biệt. Trước khi viết mực lên đá phải mài đá rất nhẵn, thật sạch, sau đó rửa bằng chanh rồi mới lăn mực in, đặt giấy lên và lăn” - ông Vân kể.

Nhớ về quãng thời gian làm tờ báo Hồn nước, ông Vân cho hay, thời đó, việc in báo chỉ là những kỹ thuật in vô cùng lạc hậu, thô sơ, 2 đồng chí phụ trách in báo sống và làm báo trong hoàn cảnh tuyệt đối bí mật, phải đảm bảo không ai biết trong căn nhà làm địa điểm in có người ở, nếu biết thì lập tức phải chuyển đi ngay. “Tôi là người trực tiếp tiếp tế gạo, thức ăn, mực in cùng tin tức để 2 anh in báo. Thực ăn chỉ có muối vừng là chính, có một chút ruốc mà chúng tôi kiếm được, anh em rất khổ” - ông Vân nói.

Theo ông Vân, tờ báo gồm các bài xã luận, tin tức thời sự, thơ văn cách mạng tập trung tuyên truyền chủ trương, đường lối cách mạng, phản ánh hoạt động của Đoàn thanh niên cứu quốc thành Hoàng Diệu. Tờ báo giúp nhân dân hiểu được hoạt động cách mạng và kêu gọi người dân tham gia bằng các hình thức như ủng hộ địa điểm, ủng hộ vật chất... Dù ra đời và hoạt động trong điều kiện vô cùng khó khăn nhưng đã hoàn thành xuất sắc vai trò tuyên truyền.

"Đến bây giờ nghĩ lại, tôi cũng không biết vì sao thời bấy giờ chúng tôi có thể làm được những điều như vậy. Tất cả đều ở độ tuổi 18, đôi mươi mà thôi" - ông Vân cho biết.

Trưởng Ban liên lạc Đoàn Thanh niên cứu quốc thành Hoàng Diệu cho hay, mặc dù đến nay các chiến sĩ Việt Minh thành Hoàng Diệu tất cả đều tuổi đã cao, song ai nấy đều luôn giữ vững bản lĩnh chính trị, vẹn nguyên tình yêu với Đảng, với nhân dân như thuở ban đầu chập chững bước chân vào con đường cách mạng.