Bênh cạnh đó, Luật tiếp tục quy định những chế tài như lâu nay là xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật; không xem xét trao tặng các danh hiệu thi đua, hình thức khen thưởng. Đồng thời bổ sung trách nhiệm của người sử dụng lao động phải bồi thường cho NLĐ, nếu không tham gia, hoặc tham gia BHXH bắt buộc không đầy đủ, không kịp thời, gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động.
Có thể nói, nội dung chính thức xử lý hình sự đối với hành vi trốn đóng bảo hiểm của người sử dụng lao động là một bước tiến rất quan trọng trong việc tìm kiếm giải pháp hữu hiệu để ngăn chặn, xử lý vấn nạn trốn đóng, chậm đóng BHXH vốn đang “tràn lan” và kéo dài quá nhiều năm.
Với con số nợ trung bình lên đến khoảng 10.000 tỉ đồng/năm; số tiền khó có khả năng thu hồi do doanh nghiệp đã giải thể, phá sản hoặc chủ doanh nghiệp đã bỏ trốn là 2.500 tỉ đồng; hơn 2,6 triệu lao động bị ảnh hưởng quyền lợi - theo một báo cáo của kỳ họp Quốc hội trước.
Thực tế lâu nay, ngoài việc nhắc nhở, công khai danh sách trên các phương tiện thông tin đại chúng, xử phạt hành chính… thì biện pháp khả dĩ nhất là NLĐ ủy quyền cho tổ chức Công đoàn đứng ra khởi kiện khi bị chủ doanh nghiệp trốn đóng, chậm đóng BHXH.
Tuy nhiên, những vụ thắng kiện kiểu này không nhiều. Đó là chưa nói đến trường hợp, NLĐ ngại, sợ… nên đã chọn cách chờ đợi hoặc phản ứng tiêu cực kiểu ngừng việc tập thể, thay vì chọn cách văn minh hơn là ủy quyền cho tổ chức Công đoàn khởi kiện các ông chủ của mình để đòi quyền lợi hợp pháp, chính đáng.
Còn nhớ tại tại tọa đàm “Chế tài không đủ mạnh, sẽ còn nhiều doanh nghiệp trây ỳ, nợ và trốn đóng bảo hiểm xã hội” do Báo Lao Động tổ chức chiều 19.3.2024, ông Lê Đình Quảng - Phó trưởng Ban Chính sách, Pháp luật Tổng LĐLĐ Việt Nam - cho biết: Một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến việc doanh nghiệp chậm, trốn đóng BHXH như lâu nay chính là việc xử lý chưa nghiêm minh của những người có trách nhiệm và luật chưa đủ răn đe.
Và việc thiếu nghiêm minh, chưa đủ sức răn đe như lâu nay không chỉ gây ảnh hưởng đến quyền lợi của hàng triệu NLĐ khi họ không được chi trả các chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, hưu trí, tử tuất… Mà còn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chính sách an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước.
Việc Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua có bổ sung nội dung khởi tố hình sự song song với các chế tài xử phạt hành chính, khởi kiện… như lâu nay hy vọng đã đủ mạnh, đủ sức răn đe.
Để tới đây, quyền lợi chính đáng, hợp pháp của NLĐ không những được bảo vệ tốt hơn mà số vụ doanh nghiệp trốn đóng, chậm đóng BHXH cũng theo đó mà ít dần đi!
