Lương tối thiểu đủ sống tối thiểu
Nhật Bản là quốc gia có nền kinh tế lớn thứ ba thế giới với mức sống khác nhau tùy từng vùng. Chính vì vậy thu nhập từng vùng cũng khác nhau theo quy định của chính phủ. Chính phủ Nhật Bản đang giải quyết tình trạng này bằng việc thay đổi cách làm việc dưới hình thức làm thêm giờ, cơ cấu việc làm và các yếu tố khác. Một phần của kế hoạch là tăng lương tối thiểu, do từng vùng quyết định. Hiện nay, mức lương trung bình trên toàn quốc là 823 yen/giờ, và chính phủ đặt mục tiêu tăng lên 1.000 yen/giờ trong năm 2020. Dẫu vậy, nhiều người vẫn cho rằng mức này là chưa đủ, và đòi tăng lên 1.500 yen/giờ.
Mặc dù cộng đồng doanh nghiệp Nhật Bản đang chống lại việc tăng lương, nhưng các chuyên gia ủng hộ mức lương tối thiểu 1.500 yen. Tờ Japan Times dẫn lời phó giáo sư Shuichi Nakazawa, Đại học Shizuoka Junior College cho biết, theo nghiên cứu của ông thì 1.500 yen/giờ là mức lương phù hợp để một người bình thường có thể đủ sống ở Nhật.
Ông Nakazawa cho rằng, điều quan trọng là phải phân biệt mức lương giữa các vùng, vì ở thành phố bao giờ cũng đắt đỏ hơn nông thôn. Chẳng hạn ở Saitama, phía bắc Tokyo, lương tối thiểu là 845 yen, nhưng ông Nakazawa tính toán rằng, mức này cần ít nhất là 1.613 để một người bình thường có thể “sống tốt”. Ở Nagoya, lương tối thiểu 845 yen cần được tăng lên 1.513, trong khi ở Shizuoka, lương tối thiểu cần đạt 1.644 yen, thay vì 807 yen như hiện tại. Bên cạnh đó, trọng tâm của cuộc tranh luận lương tối thiểu ở Nhật Bản là nó phải thực sự đủ để sống “tối thiểu”. Một công nhân ở Tokyo được trả lương tối thiểu sẽ có thu nhập 165.000 yen/tháng nếu anh ta làm việc 40 giờ/tuần, trong khi vẫn phải trả thuế, bảo hiểm y tế đóng góp cho quỹ hưu trí.
Đa dạng hoá thị trường lao động
Mới đây, Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF khuyến cáo chính phủ Nhật Bản cần đẩy mạnh cải cách thị trường lao động để tăng lương và tăng năng suất nhằm đạt mục tiêu phát triển bền vững. “Thu hẹp khoảng cách giữa người lao động thường xuyên và không thường xuyên, trả lương bình đẳng cho công việc bình đẳng là chìa khoá để tăng lương tổng thể” - tờ Nikkei dẫn lời ông David Lipton, phó giám đốc điều hành thứ nhất IMF phát biểu tại Tokyo hồi tháng 6.
Hiện tại, tiền lương ở Nhật Bản đang tăng lên và tiêu dùng cá nhân còn chậm. Nhưng gần đây Nhật Bản chịu cảnh thiếu hụt về cơ cấu lao động do thay đổi nhân khẩu học, do đó phải tăng năng suất thì mới đạt được tăng trưởng. Tuy nhiên, điều này lại dẫn đến áp lực công việc.
Chính phủ đã xây dựng kế hoạch hành động cải cách việc làm từ cuối tháng 3 để nhanh chóng thực hiện các tiêu chuẩn mới về lao động, bao gồm cả việc trả lương xứng đáng cho một số người lao động. Liên đoàn Lao động Nhật Bản ban đầu phản đối các tiêu chuẩn mới và yêu cầu có những điều khoản cụ thể hơn, chẳng hạn bảo vệ sức khoẻ của người lao động vì làm quá giờ. Chủ tịch Liên đoàn Lao động Nhật Bản đã gặp Thủ tướng Shinzo Abe để chính thức yêu cầu những thay đổi đó, và chính phủ dường như có xu hướng chấp nhận, mặc dù vẫn không thay đổi mục tiêu cải cách tiêu chuẩn lao động - một trọng tâm trình lên Quốc hội vào mùa thu tới.
Đại diện IMF ca ngợi những nỗ lực này, song cũng cho rằng Nhật Bản nên có những biện pháp khác để đa dạng hoá và tăng cường lực lượng lao động, bao gồm hỗ trợ thêm cho lao động nữ, lao động cao tuổi và sử dụng nhiều hơn lao động nước ngoài. “Cải cách phong cách làm việc là sự khởi đầu của một loạt cải cách có ý nghĩa nhằm thay đổi cách thức mà thị trường lao động vận hành, và chúng tôi ủng hộ điều đó” - ông Lipton nói.
IMF dự đoán Nhật Bản tăng trưởng 1.3% trong năm nay và 0.6% trong năm 2018. Mặc dù mức tăng trưởng chậm, song lạm phát có thể sẽ thấp hơn mục tiêu 2% trong vài năm tới.
