Nhóm nhà thiên văn học do David Yong, Gary Da Costa và Chiaki Kobayashi của Trung tâm ASTRO 3D tại Đại học Quốc gia Australia (ANU) đã có phát hiện tiềm tàng về bằng chứng đầu tiên liên quan tới sự hủy diệt của một ngôi sao quay nhanh suy sụp - hiện tượng được các nhà thiên văn học mô tả là “siêu tân tinh cực sáng từ tính".
Dạng vụ nổ vũ trụ này chưa từng được biết đến trước đây đã xảy ra khoảng 1 tỉ năm sau Vụ nổ Lớn (Big Bang) và được xem là lời giải thích khả dĩ nhất cho sự hiện diện của một số lượng nguyên tố cao bất thường được phát hiện trong một ngôi sao Dải Ngân hà cực kỳ cổ đại và “nguyên thủy”.
Ngôi sao này là SMSS J200322.54-114203.3, chứa lượng lớn nguyên tố kim loại, bao gồm kẽm, uranium, europium và có thể là cả vàng.
Sáp nhập sao neutron (hay sự hợp nhất sao neutron) - nguồn nguyên liệu cần thiết để tạo ra các nguyên tố kim loại này - không đủ để giải thích cho sự hiện diện của chúng ở SMSS J200322.54-114203.3.
Các nhà thiên văn tính toán rằng, chỉ có sự sụp đổ dữ dội của một ngôi sao rất nguyên sơ, bị chuyển động quay nhanh và sự hiện diện của từ trường mạnh khuếch đại, mới có thể tạo ra lượng neutron bổ sung cần thiết.
Nghiên cứu được công bố ngày 7.7 trên tạp chí Nature.
Những ngôi sao đầu tiên trong vũ trụ được tạo ra gần như hoàn toàn bằng hydro và heli. Theo thời gian, những ngôi sao đó sụp đổ và phát nổ, biến thành sao neutron hoặc hố đen, tạo ra các nguyên tố nặng hơn kết hợp trong số lượng rất nhỏ vào thế hệ sao tiếp theo - thế hệ sao lâu đời nhất vẫn còn tồn tại.
Tỉ lệ và năng lượng từ cái chết của những ngôi sao này được chú ý trong những năm gần đây. Do đó, lượng nguyên tố nặng mà chúng tạo ra đã được tính toán kỹ lưỡng. Nhưng với SMSS J200322.54-114203.3 phương pháp này không cho được kết quả chính xác.
Siêu tân tinh đã được biết đến từ cuối những năm 1990. Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên một siêu tân tinh kết hợp cả quay nhanh và từ tính mạnh được phát hiện.
“Đó là một cái chết bùng nổ với ngôi sao. Chúng tôi tính toán rằng 13 tỉ năm trước, J200322.54-114203.3 được hình thành từ một loại súp hóa học chứa phần còn lại của loại siêu tân tinh này. Chưa ai từng phát hiện hiện tượng như vậy trước đây" - Tiến sĩ Yong nói.
Ngôi sao J200322.54-114203.3 cách Mặt trời 7500 năm ánh sáng và quay quanh quầng sáng của Dải Ngân hà.
Ngôi sao này được xác định lần đầu tiên qua dự án khảo sát SkyMapper ở bầu trời phía nam.
“Đây là một khám phá cực kỳ quan trọng hé lộ một con đường mới cho sự hình thành các nguyên tố nặng trong vũ trụ sơ khai" - Giám đốc ASTRO 3D, Giáo sư Lisa Kewley, nhận định.
