Thêm phương án hạn chế rút BHXH một lần
Dự thảo Luật BHXH sửa đổi nêu rõ, người lao động yêu cầu thì được hưởng BHXH một lần khi đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH và không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện; Ra nước ngoài để định cư.
Bên cạnh đó, người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ trướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS; Người đang bị mắc những bệnh nguy hiểm đến tính mạng không thuộc trường hợp quy định của Bộ Y tế nếu yêu cầu sẽ được rút BHXH một lần.
Về quy định hưởng BHXH một lần, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội nêu ra hai phương án. Phương án 1 giữ nguyên quy định hiện hành. Cụ thể, sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm, người lao động sẽ được rút BHXH một lần.
Phương án 2 được đưa ra là, sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào Quỹ Hưu trí và Tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động hưởng chế độ bảo hiểm xã hội khi đủ tuổi nghỉ hưu.
Như vậy, với phương án này thì người lao động chỉ được rút tối đa không quá 50% tiền BHXH một lần nếu chưa đủ tuổi hưu. Phần còn lại sẽ được bảo lưu và người lao động sẽ nhận lại khi đủ tuổi nghỉ hưu.
Tạo sự yên tâm cho người lao động
Trao đổi về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Lan Hương - nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) - cho rằng, về nguyên tắc là người lao động không đủ tuổi, không đủ số năm đóng sẽ được rút BHXH một lần. Tuy nhiên, thực tế người lao động rút BHXH một lần khi đang tuổi lao động, sẽ xóa nhòa số năm đóng. Sau này, nếu quay lại hệ thống, họ khó lòng có thể tham gia được 15, 20 năm để hưởng tỉ lệ hưởng lương hưu cao nhất 75%.
Chính vì vậy, bà Hương cho rằng, cần có những chính sách nhằm giảm số người rút BHXH một lần.
Còn ông Phạm Minh Huân - nguyên Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội - cho biết, mục tiêu của bảo hiểm hưu trí là tích luỹ cả đời. Khi người lao động có việc làm, thu nhập phải tiết kiệm, tích luỹ lại. Đến tuổi không còn khả năng lao động, họ vẫn có một khoản để trang trải cuộc sống.
Nhìn kinh nghiệm của các quốc gia, nhiều nước hạn chế rút BHXH một lần. “Việc rút BHXH một lần ảnh hưởng rất nhiều đến vấn đề an sinh của người rút. Do nhu cầu trước mắt, thì đến khi hết tuổi lao động, khả năng lao động, thì lấy nguồn sống ở đâu để sinh sống? Suy cho cùng, chính sách hạn chế rút BHXH một lần nhằm đảm bảo an sinh lâu dài của người lao động” - ông Huân khẳng định.
Liên quan đến 2 phương án về hưởng BHXH một lần đang được dự thảo Luật BHXH sửa đổi lấy ý kiến, ông Huân cho biết, với phương án một - giữ nguyên quy định hiện hành thì số người rút BHXH một lần vẫn gia tăng, tỉ lệ bao phủ của bảo hiểm xã hội tăng rất chậm. Khi 2 người vào hệ thống BHXH, có 1 người rút ra sẽ làm cho lưới an sinh rất mỏng.
Việc đưa ra những phương án này có thể nhận phản ứng của người lao động, vì vậy, nguyên Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho rằng, cần tăng cường tuyên truyền để người dân thấy được đây là chính sách của Đảng, Nhà nước nhằm đảm bảo cho cuộc sống về già của người lao động.
Bên cạnh đó, cơ quan Bảo hiểm xã hội phải minh bạch nguồn tiền người lao động đóng vào, đảm bảo cho trượt giá, đầu tư sinh lời làm cho mức lương hưu tăng dần lên. Đây là yếu tố giúp người dân yên tâm.
“Thực tế cuộc sống khó khăn, nhiều người lao động không biết bấu víu vào đâu nên chỉ trông chờ vào khoản tiền đóng BHXH. Sau này, các cơ quan liên quan cần tính toán để có chính sách tín dụng nào đó, hỗ trợ người lao động rơi vào hoàn cảnh khó khăn có thể vay mượn với lãi suất thấp, để trang trải được cuộc sống tạm thời và không nghĩ đến việc rút BHXH một lần” - ông Huân nói.
