Tăng mức phạt nhưng chưa ai bị xử lý
Theo ghi nhận thực tế của PV Lao Động tại Hà Nội, từ khi nghị định trên có hiệu lực thi hành, một số cửa hàng tiện ích, đại lý bán hàng tạp hoá có dán biển thông báo “Chúng tôi không bán thuốc lá hoặc sản phẩm chứa nicotine cho trẻ vị thành niên dưới 18 tuổi”.
Tuy nhiên, đây chỉ là số rất nhỏ những cửa hàng “trưng” những biển thông báo nói trên, khá nhiều cửa hàng trên các tuyến phố Hoàng Hoa Thám, Nguyễn Khang, Nguyễn Khánh Toàn, Cầu Giấy… gần các trường học nhưng vẫn không có bất kỳ thông báo nào về việc bán thuốc lá cho trẻ em dưới 18 tuổi. Dù cho, ngay phần phía mặt tiền của các cửa hàng này là hình ảnh những bao thuốc lá với các loại giá cả, màu sắc khác nhau được quảng cáo.
Đó là việc trưng biển cấm bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi. Việc thực hiện không bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi của các cửa hàng tạp hoá cũng không hề dễ dàng.
Ông Nguyễn Văn Hùng (52 tuổi, một chủ cửa hàng tạp hoá ngay gần Đại học Sư phạm Hà Nội) cho biết: Để thực hiện được những quy định này chúng tôi thường nhận biết ban đầu thông qua hình dáng, chiều cao. Với những khách hàng là học sinh, mặc áo đồng phục thì trước khi bán chúng tôi cũng thường hỏi tuổi để quyết định có bán hàng không. Nếu chưa đủ 18 tuổi thì chúng tôi thông tin lại về việc không bán mặt hàng này. Với những trường hợp chưa đủ tuổi nhưng vẫn đi mua hàng có nghi ngờ thì chúng tôi đề nghị xuất trình chứng minh thư hoặc căn cước để xem độ tuổi.
“Tuy nhiên, việc này không phải khi nào cũng thực hiện được. Bởi có những lúc đông khách hoặc có những người dưới 18 tuổi nhưng hình dạng bên ngoài cao lớn như người trưởng thành thì cũng có thể “qua mặt” được người bán hàng. Bên cạnh đó, nhiều học sinh không mua được trong những cửa hàng thì họ có thể ra bên ngoài các quán trà đá vỉa hè, quán cóc ven đường mua nhanh gọn. Kiểm soát việc này cũng tương đối khó” - ông Hùng nhận định.
Kiểm tra chứng minh hoặc căn cước công dân
Liên quan tới việc tăng mức xử lý phạt về vi phạm hành chính theo Nghị định 117, ông Đinh Hồng Phong - Phó Chủ tịch Thường trực UBND quận Hoàn Kiếm, Hà Nội - cho hay, trong thời gian qua, các cơ quan chuyên môn của quận đã thường xuyên phát đi các thông báo và tuyên truyền cho người dân lưu ý về những hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế và những mức phạt kèm theo.
“Theo chỉ đạo chung của thành phố, quận thực hiện tăng cường các biện pháp để tuyên truyền tới người dân, đặc biệt với không gian đi bộ quanh hồ Hoàn Kiếm. Đối với những người cố tình không thực hiện khi đã có nhắc nhở, lực lượng chức năng đã thực hiện việc xử lý vi phạm hành chính” - ông Phong nói.
Theo ThS-LS Đặng Văn Cường (Đoàn LS Hà Nội), để Nghị định trên được đi vào thực tế, thực hiện một cách hiệu quả thì phải yêu cầu cá nhân, tổ chức thực hiện một cách nghiêm túc quy định trên của pháp luật. Người cung cấp, người bán thuốc lá phải để biển cấm bán thuốc lá cho người chưa thành niên (người chưa đủ 18 tuổi).
Khi cá nhân đề nghị cung cấp, mua thuốc lá thì tổ chức, cá nhân cung cấp thuốc lá có trách nhiệm kiểm tra độ tuổi của người đến mua thuốc lá thông qua Chứng minh thư nhân dân hoặc Căn cước công dân, trường hợp không có giấy tờ chứng minh về độ tuổi thì không cung cấp, bán thuốc lá cho người mua. Không cung cấp, bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi trong bất kỳ trường hợp nào ví dụ như người đó được người thân thiết trong gia đình nhờ đi mua. Người thành niên hoặc người thân thích không được nhờ người dưới độ tuổi 18 đi mua thuốc lá. Mọi trường hợp cung cấp, bán thuốc lá cho người không đủ 18 tuổi đều phải được phát hiện xử lý kịp thời.
* Theo Chánh Thanh tra Sở Y tế Hà Nội Nguyễn Việt Cường, để xử phạt với hành vi hút thuốc lá tại nơi cấm hay bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi, không chỉ riêng lực lượng thanh tra y tế mà cần có sự vào cuộc của chính quyền địa phương, lực lượng công an... Đặc biệt, người đứng đầu, người quản lý địa điểm cấm hút thuốc lá phải nâng cao vai trò và trách nhiệm của mình.
* Đại diện Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cho hay, một trong những điểm đáng chú ý của Nghị định 117 là đưa mức phạt đối với các hành vi vi phạm về công tác phòng chống tác hại của thuốc lá cho người dưới 18 tuổi. Bộ Y tế đã ban hành kế hoạch triển khai thực hiện Nghị định 117 và đã chuyển đến các Sở Y tế, đồng thời sẽ tổ chức các hội thảo, tập huấn để giới thiệu các nội dung chính của Nghị định 117 đến đông đảo các đơn vị, tổ chức liên quan... Tuy nhiên, để việc thực thi Nghị định mang lại hiệu quả, các địa phương phải thành lập Ban Chỉ đạo để có sự quyết liệt và đồng bộ trong triển khai.
* Thẩm quyền xử phạt. Nghị định số 117/2020/NĐ-CP quy định, thẩm quyền xử phạt vi phạm quy định về địa điểm cấm hút thuốc lá, thuộc nhiều cơ quan, lực lượng căn cứ theo địa bàn, lĩnh vực phụ trách như: Chủ tịch UBND các địa phương; Thanh tra các ngành: Y tế, Thông tin và Truyền thông, Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Giáo dục và Đào tạo...; Công an nhân dân; Quản lý thị trường; Bộ đội biên phòng… Tr.V