Theo kết luận thanh tra, đối với tiền công đức, Ban Quản lý di tích Đền Chợ Củi không trực tiếp tham gia giám sát, kiểm kê nguồn thu công đức, không có quy chế phân cấp rõ ràng cụ thể về nguồn thu, nhiệm vụ chi mà giao hoàn toàn cho gia đình "Thủ nhang" (ông Nguyễn Sỹ Quý và Nguyễn Sỹ Hóa) thực hiện.
Điều đó dẫn đến Ban Quản lý di tích không nắm được số liệu thực tế các khoản thu, chi của gia đình Thủ nhang, không quản lý được số lao động thực tế phục vụ tại Đền.
Từ năm 2015 đến năm 2022, UBND huyện Nghi Xuân ra mức khoán thu đối với hộ Thủ nhang Đền chợ Củi thực hiện theo Biên bản cuộc họp ngày 24.1.2016 là 2,5 tỉ đồng/năm.
Hằng năm, UBND Nghi Xuân không ban hành quyết định về mức thu và cũng không thực hiện việc điều chỉnh mức khoán thu theo quy định.
Việc gia đình Thủ nhang toàn quyền quản lý tất cả tiền công đức hằng năm do người dân cúng tiến cho Đền Chợ Củi mà không có sự tham gia của Ban Quản lý di tích, chính quyền địa phương trong giám sát nguồn thu công đức; tiền công đức không được kiểm kê đóng nộp kịp thời vào tài khoản của Ban Quản lý di tích theo quy định.
Đối chiếu số tiền công đức gia đình Thủ nhang phải nộp từ 2014 - 2022 theo thoả thuận với UBND huyện Nghi Xuân thì đến thời điểm thanh tra, hộ thủ nhang còn nợ số tiền 3 tỉ đồng.
Theo kết luận, gia đình "Thủ nhang" chưa thực hiện tốt việc tiếp nhận, quản lý, sử dụng nguồn công đức (không lập sổ ghi chép rõ ràng, không công khai minh bạch các khoản thu, chi) theo quy định của pháp luật. Chưa phối hợp tốt với cơ quan chức năng trong công tác quản lý các hoạt động tại di tích theo quy định.
Ngoài ra, UBND tỉnh Hà Tĩnh cũng chỉ ra nhiều thiếu sót, chưa làm tốt chức trách, nhiệm vụ của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Tĩnh, UBND huyện Nghi Xuân và Ban Quản lý di tích Đền Chợ Củi, UBND xã Xuân Hồng.
Từ đó, UBND tỉnh Hà Tĩnh yêu cầu các tổ chức, cá nhân liên quan tiến hành kiểm điểm theo thẩm quyền và làm rõ trách nhiệm đối với các tồn tại, hạn chế đã được chỉ ra.
Giao UBND huyện Nghi Xuân chủ trì, phối hợp với các sở, ngành có liên quan (Sở VHTT&DL, Sở Tài chính, Sở Nội vụ, Công an tỉnh…) xây dựng và ban hành Quy chế quản lý di tích Đền Chợ Củi phù hợp, hiệu quả.
Đến hết ngày 5.1.2024, chấm dứt việc khoán công tác quản lý tiền công đức của Đền Chợ Củi cho hộ gia đình "Thủ nhang"; thành lập Hội đồng quản lý, kiểm kê hằng ngày hoặc hằng tuần và nộp tiền công đức vào Ngân sách để thực hiện quản lý thu, chi theo đúng quy định pháp luật.
Đối với các gia đình "Thủ nhang", phải chấm dứt việc chiếm hữu, quản lý khu vực nội tự của Đền Chợ Củi, bàn giao cho Ban Quản lý dịch vụ công ích và các điểm du lịch huyện Nghi Xuân chậm nhất là ngày 15.1.2024; đồng thời phối hợp tốt với các cơ quan chức năng trong việc khắc phục các tồn tại đã nêu ở trên.
"Nếu các gia đình Thủ nhang không thực hiện bàn giao theo đúng thời hạn, giao UBND huyện Nghi Xuân tổ chức cưỡng chế việc bàn giao và thực hiện quản lý toàn bộ Di tích Đền Chợ Củi theo đúng quy định pháp luật" - Kết luận thanh ra giao.
Đền Chợ Củi là công trình kiến trúc độc đáo, cổ kính được khởi dựng từ thời nhà Lê Sơ, tọa lạc dưới chân núi Ngũ Mã bên bờ sông Lam thuộc xã Xuân Hồng. Thời kỳ trước năm 2013, Đền Chợ Củi hoạt động theo tín ngưỡng tự phát của người dân, do UBND xã Xuân Hồng và một số hộ dân xung quanh khu vực Đền tự quản lý. Năm 2014, UBND huyện Nghi Xuân ban hành quyết định thành lập Ban Quản lý di tích Đền Chợ Củi.
