Khi trẻ mầm non làm quen tiếng Anh

Câu chuyện này lập tức được “nóng” dư luận, ngay sau khi Bộ GDĐT ban hành Công văn số 694/BGDĐT - GDMN ngày 18.2.2014, trong đó yêu cầu các cơ sở giáo dục mầm non trong cả nước tuyệt đối không tổ chức dạy ngoại ngữ cho trẻ, nếu vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm. Ngay sau khi Công văn ra đời, nhiều giáo viên, phụ huynh đã lên tiếng phản ứng về tính phi lý của văn bản này. Phần đông dư luận nghiêng về việc phản đối những yêu cầu đưa ra trong Công văn, và vẫn nên tiếp tục dạy ngoại ngữ cho trẻ ở lứa tuổi mầm non.

Chị Huỳnh Thu Lý, ở Q. Tây Hồ - Hà Nội, có con đang theo học tại một trường mầm non song ngữ trong quận, bức xúc: “Tôi cũng không hiểu tại sao Bộ lại ban hành Công văn này? Mỗi tháng tôi bỏ ra 10 triệu đồng để nộp học phí cho con, chỉ để bé tiếp cận với tiếng Anh và các giáo viên bản ngữ. Chưa tham vọng về việc cho con biết được thêm câu, từ, hay giao tiếp tốt, chỉ cần con lắng nghe và làm quen với những đồ vật quen thuộc nhất bằng tiếng Anh, hay đơn giản là tiếp xúc với người nước ngoài để con khỏi bỡ ngỡ, như vậy với tôi cũng là quá thành công trong việc để bé tiếp cận tiếng Anh rồi!”.

Cùng quan điểm với chị Lý, cô giáo Nguyễn Hà Phương - giáo viên một trường mầm non lớn ở Q.Hà Đông, chia sẻ: “Thực ra, dù có Công văn hay không, chúng tôi đã chủ động tạo môi trường để các bé làm quen với ngoại ngữ theo từng độ tuổi. Mục đích là để bé nghe và nhận biết được đâu là tiếng mẹ đẻ, đâu là tiếng nước ngoài, từ đó kích thích tư duy và sự khám phá của bé trong các giờ học. Đúng nghĩa của hoạt động này là làm quen với tiếng Anh chứ trường chúng tôi hoàn toàn không nặng nề về vấn đề học”.

Một số phụ huynh khác nhấn mạnh rằng, cho con học tiếng Anh là một nhu cầu của rất nhiều các bậc làm cha mẹ. Vì thế việc “nghiêm cấm” tổ chức dạy tiếng Anh cho trẻ lứa tuổi này không được phần đông dư luận đồng tình.

Dĩ nhiên, Bộ GDĐT có cơ sở để ban hành Công văn này. Theo Bộ GDĐT, hiện nay có thực tế là một số cơ sở giáo dục mầm non tổ chức dạy ngoại ngữ cho trẻ có thu tiền của phụ huynh nhưng không đảm bảo chất lượng và hiệu quả. Các sở GDĐT, trong các báo cáo gửi lên Bộ GDĐT cũng phản ánh rất rõ, có không ít cơ sở giáo dục mầm non tổ chức dạy ngoại ngữ cho trẻ nhưng người dạy chưa đảm bảo về trình độ ngoại ngữ hoặc chưa có nghiệp vụ sư phạm; thiếu cơ sở vật chất, trang thiết bị hỗ trợ; nội dung tài liệu chưa phù hợp với độ tuổi, gây căng thẳng, mệt mỏi, ảnh hưởng tới sự phát triển của trẻ và việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non.

Tuy nhiên, trước mong muốn nguyện vọng của phần đông các bậc phụ huynh, chưa đầy một tháng từ sau khi có Công văn nói trên, Bộ GDĐT lại tiếp tục ban hành một công văn khác vào ngày 18.3. Công văn 1303/BGDĐT- GDMN nêu rõ: Bộ GDĐT cho phép những cơ sở có đủ điều kiện được phép tổ chức cho trẻ mầm non làm quen với ngoại ngữ.

Công văn này cũng nhấn mạnh, những nơi có đủ nội dung chương trình cho trẻ làm quen với ngoại ngữ phù hợp với đặc điểm phát triển của trẻ (phát triển về thể lực, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm, thẩm mỹ), sẽ được Sở GD - ĐT thẩm định và cho phép tổ chức dạy ngoại ngữ.

Công văn cũng đưa ra quy định, những cơ sở được dạy ngoại ngữ cho trẻ mầm non phải có giáo viên hướng dẫn có bằng tốt nghiệp cao đẳng sư phạm ngoại ngữ (hoặc cao đẳng ngoại ngữ) trở lên, đạt năng lực ngoại ngữ bậc 4 trở lên theo Khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam và được bồi dưỡng về nghiệp vụ sư phạm mầm non. Đồng thời, có phòng tổ chức hoạt động đầy đủ trang thiết bị giúp trẻ được tiếp cận với ngôn ngữ mới một cách chuẩn mực, phương tiện nghe nhìn, tranh ảnh, đồ chơi... phù hợp sẽ được tổ chức cho trẻ làm quen với ngoại ngữ.

“Không phải cứ lo ngại là… xóa sổ!”

Những động thái có vẻ như loay hoay của Bộ GDĐT khiến không ít giáo viên tiếng Anh cho lứa tuổi mầm non - những người rất tâm huyết với công việc chuyên môn, cảm thấy băn khoăn. Trao đổi với Lao Động, bà Hồng Liên - Chủ tịch HĐQT hệ thống trường quốc tế Global (Hà Nội) cho biết: “Mặc dù Bộ GDĐT có cơ sở để ban hành Công văn, và đó cũng là sự lo ngại của cơ quan này trước thực tế chung về giảng dạy tiếng Anh hiện nay ở nước ta, không riêng gì cấp mầm non. Thế nhưng, không phải cứ lo ngại là… “xóa sổ”, là cấm, thậm chí sẽ vô cùng nguy hiểm nếu cấm đoán trẻ ở độ tuổi này tiếp cận với ngoại ngữ”.

Với kinh nghiệm nhiều năm giảng dạy tiếng Anh, bà Hồng Liên cho rằng, trẻ em từ 0 - 6 tuổi đã có thể hình thành đến 85% con người hoàn chỉnh. Để trẻ tiếp cận với ngoại ngữ trong giai đoạn này là vô cùng cần thiết, tạo nên nền tảng về ngôn ngữ thứ 2 ngoài tiếng mẹ đẻ rất tốt cho trẻ.

“Nhà quản lý giáo dục cần phải tìm một giải pháp thay thế mang tính xây dựng hơn là ban hành những văn bản kiểu này, nếu chưa thể áp dụng đại trà thì hoàn toàn có thể thí điểm mô hình, trong đó kiện toàn đội ngũ giáo viên giảng dạy, các phương pháp giúp trẻ tiếp cận tiếng Anh hiệu quả nhất theo từng độ tuổi. Tôi đảm bảo là sẽ có không ít trường mầm non đăng ký thí điểm nếu được cho phép” - bà Hồng Liên nói.

Trong thực tế, dù có những văn bản nói trên hay không, thì lâu nay các trường mầm non có uy tín và quy mô luôn lồng ghép ở mức độ vừa phải các cách để trẻ có thể làm quen với tiếng Anh. Một số trường tổ chức làm quen tiếng Anh cho trẻ theo từng chủ điểm, chủ đề vào mỗi tuần, kết hợp với các hoạt động văn - thể liên quan đến chủ đề đó.

Đối với những trẻ mầm non từ 1 - 2 tuổi, các bé được làm quen tiếng Anh thông qua bài hát, trò chơi, hoặc đơn giản như được lắng nghe những giáo viên người nước ngoài nói tiếng Anh và cùng chơi với bé, giúp bé không thấy “sợ” những người nước ngoài. Tùy độ tuổi, chương trình học tại các trường mầm non quốc tế, trường mầm non song ngữ, đều có cách vận dụng nhuần nhuyễn.

Theo bà Hồng Liên, điều cốt lõi đối với việc để trẻ làm quen với tiếng Anh là không chỉ học ngôn ngữ, mà còn giúp các bé bước đầu hình thành thói quen tìm hiểu văn hóa, ý thức của các nước thông qua những hành vi rất nhỏ hàng ngày. Đó còn là rèn luyện cho bé tính độc lập thông qua phương pháp học tiếng Anh.

Tuy nhiên, chính vì trẻ mầm non là độ tuổi dễ tiếp thu ngoại ngữ nên theo khuyến cáo của nhiều nhà giáo dục, nhất thiết phải có một đội ngũ giáo viên tiếng Anh cho mầm non chuẩn hóa, chương trình giảng dạy phù hợp của nhà trường với các thiết kế giờ học sống động, đặc biệt là phải chơi được với trẻ, để trẻ tiếp cận ngoại ngữ một cách thoải mái, tự nhiên nhất.

“Riêng giáo trình dạy tiếng Anh cho các cấp, trong đó có mầm non, cần có một bộ giáo trình hoàn chỉnh từ nước ngoài, ngành giáo dục trong nước không nên tự soạn giáo trình mà cần học hỏi và kế thừa sự thành công của giáo dục tiếng Anh ở các nước trên thế giới. Ngoài ra, cần có bộ máy giám sát chương trình giảng dạy về sách, giáo trình, giáo viên. Muốn việc trẻ học tiếng Anh thực sự hiệu quả, tránh những lệch lạc kiến thức và các kỹ năng không đáng có, bộ máy này phải vào cuộc mạnh mẽ, không làm tùy tiện, đại khái!” - bà Hồng Liên nhấn mạnh.