Phóng viên Báo Lao Động có buổi trò chuyện cùng Ths Nguyễn Văn Đỉnh - Chuyên gia pháp lý đầu tư, bất động sản - về các tiêu chí mua NƠXH có trong dự thảo Luật Nhà ở.
Thưa ông, ông đánh giá như thế nào khi dự thảo Luật Nhà ở sẽ bỏ yêu cầu về cư trú khi mua NƠXH?
- Người dân có hộ khẩu thường trú ở một nơi nhưng đi làm việc ở nơi khác được đề nghị mua hoặc thuê NƠXH là hợp lý. Trước đây, hạn chế điều này vì sợ nhiều người sẽ lợi dụng để hưởng NƠXH ở nhiều nơi, đi mỗi tỉnh lại mua 1 căn NƠXH, không quản lý được. Tuy nhiên, hiện nay với hệ thống dữ liệu thông tin quốc gia, có thể dễ dàng quản lý dữ liệu. Ngoài ra, trong chính sách NƠXH, mỗi người chỉ được hỗ trợ một lần trong đời. Vì vậy, khi có dữ liệu cơ sở đồng bộ, quy định chặt chẽ sẽ không sợ việc “lách luật” và trục lợi NƠXH.
Thưa ông, tiêu chí về thu nhập có cần phải sửa đổi để người dân có thu nhập thấp dễ tiếp cận với NƠXH hơn không?
- Luật Thuế thu nhập cá nhân của nước ta không cao, người có thu nhập 11 triệu đồng đã phải chịu thuế thu nhập cá nhân. Mức lương này không phải thu nhập quá cao, họ cũng hoàn toàn xứng đáng được hỗ trợ. Ở đây có sự mâu thuẫn giữa hai mục tiêu: NƠXH hướng đến người có thu nhập thấp nhưng muốn mua nhà ở thì phải chứng minh thu nhập để vay ngân hàng. Ví dụ, những người có thu nhập quá thấp dưới mức chịu thuế doanh nghiệp, cá nhân lại không thể đáp ứng được yêu cầu của ngân hàng.
Tiêu chí về thu nhập không nên cực đoan theo hướng cứ nộp thuế thu nhập cá nhân thường xuyên thì không được mua NƠXH mà nên khống chế theo từng bậc: bậc 1, bậc 2, bậc 3… Nên nới rộng một số đối tượng chịu thuế thu nhập cá nhân được mua NƠXH .
Sau này mức sống sẽ thay đổi, nên mỗi thời kỳ Chính phủ có thể quy định mức thu nhập được mua NƠXH, không nên lệ thuộc toàn bộ vào Luật Thuế tính cá nhân sẽ bị lạc hậu.
Hiện nay, tiêu chí diện tích nhà ở đang quy định 10m2/người. Theo ông tiêu chí này có khắt khe không? Cần thay đổi như thế nào để phù hợp hơn?
Trong dự thảo Luật Nhà ở lần này có xem xét mở rộng diện tích nhà ở. Trước đây, phải dưới 10m2/người nhưng hiện tại có thể nâng lên khoảng 15m2/người. Điều này một số nước trong khu vực cũng đã thực hiện rồi. Nâng tiêu chí về diện tích nhà ở trong bối cảnh hiện nay là hoàn toàn cần thiết. Tiêu chí này có thể sửa đổi ngay trong luật hoặc giao cho cấp tỉnh quyết định. Vì mỗi địa phương có đặc thù diện tích nhà ở bình quân đầu người theo mức độ phát triển của từng địa phương, không nên đánh đồng chung của cả nước.
Thực tế có những trường hợp “người giàu” vẫn mua được NƠXH, người nghèo lại “tay trắng” không nhà. Theo anh, cần có biện pháp nào để NƠXH đến đúng người?
Trước đây, nhiều người có thu nhập thấp nhưng không đáp ứng điều kiện nên bị sàng lọc ngay ở những tiêu chí đầu tiên. Vì vậy, việc nới lỏng các quy định về điều kiện sẽ “mở cửa” cho các đối tượng thu nhập thấp dễ dàng tiếp cận mua NƠXH. Đồng nghĩa, nhóm người giàu hoặc đối tượng đầu cơ sẽ bị hạn chế.
Ngoài ra, cần thực hiện chặt chẽ trong khâu kiểm duyệt, thực thi pháp luật. Chấm dứt tình trạng người giàu đi thuê hồ sơ, làm hồ sơ giả vẫn được xác nhận. Có những trường hợp đang làm ở một công ty lương cao nhưng lại chế hồ sơ làm ở một công ty khác để đủ điều kiện mua NƠXH. Cần có quy định về trách nhiệm kiểm tra, giám sát để tổ chức thực hiện nghiêm túc, nghiêm minh.
Ví dụ, trường hợp nào mua sai đối tượng, kiểm tra phát hiện thì lập biên bản và yêu cầu hủy cái hợp đồng mua bán. Đồng thời, trả lại nhà cho chủ đầu tư để bán cho đúng đối tượng. Cần cưỡng chế, thu hồi để răn đe tới những đối tượng có mục đích trục lợi, đầu cơ.
