Hội nghị này có khoảng 40 đại biểu tham dự và được Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức sau khi còn nhiều ý kiến chưa được tranh luận tại hội trường hôm 24.5.
Với điều kiện ở Việt Nam, cần giảm số tội mà luật sư phải tố giác
Tại hội nghị, nhiều ý kiến tập trung vào quy định không tố giác tội phạm tại Điều 19 và Điều 389, "Người bào chữa phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi không tố giác tội phạm đối với các tội xâm phạm an ninh quốc gia hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng khác".
Về vấn đề này, ĐB Đỗ Ngọc Thịnh (Khánh Hòa) cho rằng, điều tra tội phạm là trách nhiệm của các cơ quan tiến hành tố tụng và cơ quan điều tra; còn với trách nhiệm người bào chữa và trách nhiệm công dân, luật sư phải ứng xử thế nào? Nếu luật sư tố giác tội phạm thì chính thân chủ đó có mời luật sư nữa không? Xã hội có tẩy chay nghề luật sư không? Chưa bảo vệ được gì đã đi tố giác rồi thì không biết nghề luật sư có điều kiện tồn tại hay không?
Theo ông Thịnh, khi trao đổi với các chuyên gia của Nhật, Đức, Mỹ, họ nói, ở nước họ, trong trường hợp biết thân chủ của mình chuẩn bị thực hiện phạm tội hoặc lên kế hoạch thực hiện phạm tội thì báo cho cơ quan nhà nước, nhưng họ chỉ khoanh lại trong những tội đặc biệt nghiêm trọng như khủng bố, lật đổ chính quyền. Còn những tội phạm đã thực hiện rồi thì miễn trừ cho luật sư. Đề nghị với điều kiện ở Việt Nam cũng cần giảm số tội mà luật sư phải tố giác.
Trước ý kiến trên, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đặt câu hỏi với Liên đoàn Luật sư là, trước khi sửa bộ luật này, có điều gì làm thui chột nghề luật sư chưa?
Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh: Biết thân chủ phạm tội rất nghiêm trọng mà không tố giác thì phải xem lại chỗ này. Ở đây tôi hiểu, nên giới hạn trong tội nào, chứ đúng là luật sư cứ đi tố giác thân chủ thì không được. Nhưng cũng phải giới hạn tội nào thì anh không thể làm ngơ được. Biết thân chủ phạm tội rất nghiêm trọng mà không tố giác thì luật sư hoàn thành nghĩa vụ của mình, nhưng nó ảnh hưởng tới quốc gia, đất nước, tới nhiều người dân vô tội nữa nên làm ngơ là không được.
Luật không ràng buộc luật sư tố giác mọi tội phạm
Tranh luận lại với ý kiến của ĐB Đỗ Ngọc Thịnh, ĐB Nguyễn Thái Học (Phú Yên) cho biết, bản thân ông từng có thời gian 8 năm hành nghề luật sư nên rất hiểu và chia sẻ. Nhưng quan điểm của ông là ủng hộ khoản 3 Điều 19 vì quy định như thế là luật đã ghi nhận vai trò, trách nhiệm của luật sư, cũng ghi nhận mối quan hệ đặc biệt giữa luật sư với thân chủ.
Ông Học nhấn mạnh: Bố mẹ, anh chị em vợ chồng có nghĩa vụ tố giác tội phạm là những người thân thích của mình, thì bản thân luật sư với mối quan hệ đặc biệt với thân chủ cũng có trách nhiệm trong việc tố giác tội phạm. Luật giới hạn chỉ tố giác tội phạm an ninh quốc gia, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Như thế là phù hợp, chứ không phải ràng buộc luật sư tố giác mọi tội phạm.
Theo ông Học, điều này phù hợp với trách nhiệm của luật sư, vừa bảo vệ quyền lợi thân chủ của mình, đồng thời bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa – đây là một trong những nghĩa vụ của luật sư.
Ông Học cho rằng, mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật, ở đây có thể các luật sư mong muốn sự chia sẻ của các ĐBQH nhưng chia sẻ cũng phải trên cơ sở pháp luật. Quy định khoản 3 Điều 19 là phù hợp với hoạt động của luật sư, không ảnh hưởng đến hoạt động hành nghề luật sư hay làm thui chột nghề này hoặc ảnh hưởng sự thu hút đầu tư nước ngoài.
Còn ĐB Trương Trọng Nghĩa (TP Hồ Chí Minh) cho rằng, xuất phát từ Công ước về quyền con người mà chúng ta ký thì Liên Hợp Quốc ban hành Nghị quyết về quan hệ giữa luật sư và người được bào chữa. Trong nghị quyết này có ghi là các Nhà nước phải có trách nhiệm tạo điều kiện để bảo vệ quyền bí mật giữa luật sư và thân chủ.
Tại hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị giữa cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra ngồi lại thảo luận thấu tình đạt lý với các luật sư, có thể mời các nhà làm luật tranh luận riêng.
