Hãy quan tâm đến đời sống của công nhân lao động

Đây là điều không thể không suy nghĩ khi tiếp cận vấn đề của Bộ luật Lao động” - Đại biểu Quốc hội - Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐVN Ngọ Duy Hiểu bày tỏ những trăn trở tại phiên họp toàn thể lần thứ 13 của Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội để thẩm tra dự án Bộ luật Lao động (sửa đổi). 

Đau lòng khi chấp nhận tăng giờ làm thêm

Chiều 19.5, Ủy ban Về các vấn đề xã hội đã tiến hành phiên họp toàn thể lần thứ 13 thẩm tra dự án Bộ luật Lao động (sửa đổi). Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Nguyễn Thúy Anh chủ trì phiên họp.

Đại biểu Quốc hội, Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam Ngọ Duy Hiểu chia sẻ những con số gây xôn xao các đại biểu dự phiên họp.

“Chúng tôi thống nhất phương án mở rộng khung thoả thuận làm thêm tối đa lên đến 400 giờ nhưng tâm trạng rất buồn và trăn trở vì đại diện cho NLĐ nhưng phải chấp nhận điều này vì lương của NLĐ đang rất thấp, vì lương thấp nên họ buộc phải chấp nhận làm thêm nhiều. Tại Hội thảo về mạng lưới Công đoàn các khu công nghiệp được tổ chức mới đây, chúng tôi rùng mình khi Chủ tịch công đoàn Khu công nghiệp ở Long An cho biết tỉ lệ tín dụng đen trong công nhân có nơi lên đến 50%. Đã có cán bộ công đoàn bị đánh giữa đường vì tuyên truyền về việc không sử dụng tín dụng đen. Có người lại được mang 50 triệu đồng để “mua chuộc” đừng tuyên truyền về vấn đề tín dụng đen nữa”, Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam chia sẻ.

Chấp nhận việc mở rộng khung tối đa giờ làm thêm, Tổng LĐLĐ Việt Nam đề xuất việc chi trả tiền lương làm thêm phải theo phương pháp tính luỹ tiến. Đó là mong muốn của đông đảo người lao động. Cách tính lương như vậy để đảm bảo quyền lợi NLĐ, bù đắp chi phí tái sản xuất sức lao động, đồng thời tránh tình trạng doanh nghiệp không tuyển dụng lao động phù hợp với quy mô và năng lực để trốn nghĩa vụ, giảm nguy cơ tai nạn lao động, họ có nhiều thời gian hơn để nghỉ ngơi và chăm sóc con cái, quan tâm người thân trong gia đình.

Ông Ngọ Duy Hiểu cũng bày tỏ: Có ý kiến cho rằng, nên để cho NLĐ hoặc đại diện của họ thương lượng với người sử dụng lao động, nhưng thực tế giữa NLĐ và chủ sử dụng lao động luôn tồn tại quan hệ bất bình đẳng. Đơn cử, theo quy định, giờ làm thêm phải theo thoả thuận và có giới hạn nhưng trên thực tế, quá nhiều nơi đang vi phạm giờ làm thêm. Nếu không chấp hành theo yêu cầu của doanh nghiệp, NLĐ sẽ đối diện với việc chấm dứt hợp đồng làm việc. Vì thế, khi đề xuất phải căn cứ vào tính khả thi và bảo vệ mạnh mẽ hơn bên yếu thế trong quan hệ lao động.

Cùng chung quan điểm, ông Ngô Trung Thành - Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho rằng, việc đề xuất tăng giờ làm thêm là phù hợp với bối cảnh kinh tế Việt Nam nhưng sẽ phải tính toán những mặt trái có thể xảy ra. Đó là việc các doanh nghiệp hạn chế tuyển thêm người vì lương làm thêm giờ không phải đóng BHXH, BHYT, có thể dẫn đến dư thừa lao động, NLĐ bị trả lương thấp hơn. Ngoài ra, việc tăng giờ làm thêm chủ yếu trong nhóm lao động phổ thông, nhóm ngành sử dụng nhiều lao động đặc thù như da giầy, dệt may, gia công, điện tử… có thể dẫn đến tình trạng doanh nghiệp tính không đúng mức lương, tạo điều kiện để người sử dụng lao động khai thác sức lao động dẫn đến NLĐ bị cạn kiệt sức lực. Ông Thành cũng đề xuất nếu bỏ quy định doanh nghiệp phải bố trí để NLĐ được nghỉ bù cho số thời gian không được nghỉ sẽ ảnh hưởng rất lớn đến NLĐ.

Vấn đề tăng tuổi nghỉ hưu cũng nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các đại biểu. Tại lần sửa đổi này, dự thảo Bộ luật Lao động quy định “quyền nghỉ hưu sớm hoặc muộn”. Theo đó, dự thảo nêu rõ quyền nghỉ hưu sớm hơn không quá 5 tuổi đối với người lao động bị suy giảm khả năng lao động, làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và một số công việc, nghề nghiệp đặc biệt. Bên cạnh đó là quyền nghỉ hưu muộn hơn không quá 5 tuổi đối với người lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao, người lao động làm công tác quản lý và một số trường hợp đặc biệt. Phó Chủ nhiệm Uỷ ban các vấn đề xã hội Bùi Sỹ Lợi (đại diện cơ quan thẩm tra) nhấn mạnh đây là chế định quan trọng liên quan đến lợi ích của người lao động.

Đại biểu Nguyễn Sỹ Cương - Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Đối ngoại - chia sẻ không ai muốn đi làm thêm, người lao động nào cũng muốn có thời gian nghỉ ngơi nhưng chẳng qua vì miếng cơm manh áo nên phải đi làm. Từ đó, ông Cương đề nghị cân nhắc việc làm thêm giờ, tăng tuổi nghỉ hưu phải xem xét đến sức khoẻ người lao động và ý kiến số đông. Theo ông Cương, việc tăng tuổi nghỉ hưu sẽ không ảnh hưởng lớn đến đối tượng công chức, viên chức nhưng sẽ là vấn đề với không chỉ NLĐ nặng nhọc, mà một số ngành khác như ngành giáo dục….

Bà Nguyễn Thị Thu Hà - Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam - thể hiện sự đồng tình với ban soạn thảo liên quan đến đề ra lộ trình tuổi hưu, cũng như có những quy định đặc biệt với các nhóm trình độ cao và thấp hơn.

Tuy nhiên, điều mà bà Hà băn khoăn là NLĐ có khả năng, cơ hội đóng góp ở độ tuổi cao, trong thực tế chỉ là một nhóm lao động thuộc số ít. Nhóm thuộc số nhiều hơn, theo bà Hà chính là nhóm lao động thấp hơn.

“Chúng tôi đi thực tế ở 5 tỉnh Tây Nguyên, khu vực đồng bằng thì thấy NLĐ ở khu vực hầm lò độc hại, lao động một số ngành nghệ thuật, cô giáo mầm non,… hầu hết muốn được nghỉ hưu sớm. Chính sách cần phải tạo cơ hội cho nhóm cao tiếp tục làm việc, còn nhóm thấp hơn thì nên cho họ quyền ưu tiên là được phép nghỉ hưu sớm hơn” - bà Nguyễn Thị Thu Hà nói.