Thêm đối tượng tham gia BHXH
Theo Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội, đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc được xác định là người làm việc bằng hình thức hợp đồng từ 1 tháng trở lên, kể cả trường hợp hai bên thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên; chủ hộ kinh doanh; người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng lương.
Theo Bộ LĐTBXH, năm 2016, số người tham gia bảo hiểm xã hội là 13,05 triệu người (chiếm 23,8% lực lượng lao động). Năm 2022, số người tham gia bảo hiểm xã hội là 17,49 triệu người (tăng 34,02%). Trung bình giai đoạn 2016-2022, tốc độ tăng trưởng bình quân số người tham gia bảo hiểm xã hội đạt 5%/năm.
Dù mức tăng khá ấn tượng, nhưng theo Bộ LĐTBXH, pháp luật bảo hiểm xã hội bắt buộc còn bỏ sót một số nhóm đối tượng có nhu cầu và có khả năng nhưng chưa được luật hóa để tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Trong đó, tiêu biểu là nhóm chủ hộ kinh doanh cá thể, người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương, người lao động có chế độ làm việc linh hoạt. Chỉ tính riêng hộ kinh doanh cá thể, hiện cả nước có 5,1 triệu hộ, con số nhiều gấp 6 lần lượng doanh nghiệp đang hoạt động. Thế nhưng, đến nay nhóm này vẫn chưa thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Trên thực tế, có rất ít chủ hộ kinh doanh cá thể đang tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Về nhóm hợp tác xã, theo thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, năm 2022, cả nước có khoảng 29.000 hợp tác xã hoạt động, thu hút gần 6 triệu thành viên tham gia, trong đó có 970.000 người lao động làm việc trong khu vực hợp tác xã. Song hiện nay mới chỉ có 7.000 hợp tác xã đăng kí tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc cho khoảng 40.000 người lao động.
Khảo sát cũng cho thấy nhiều người quản lí doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương có nguyện vọng, nhu cầu tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Hạn chế trốn, chậm đóng BHXH
Theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH sẽ giúp tăng nguồn thu vào quỹ bảo hiểm xã hội, đồng thời sẽ làm tăng nguồn chi từ quỹ bảo hiểm xã hội trong cả ngắn hạn, trung hạn và dài hạn.
Ngoài đề xuất mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi cũng đưa ra nhiều nội dung sửa đổi, bổ sung nổi bật như xây dựng hệ thống bảo hiểm xã hội đa tầng, giảm số năm đóng tối thiểu để hưởng lương hưu xuống còn 15 năm, đề xuất 2 phương án quy định việc hưởng bảo hiểm xã hội một lần…
Bộ LĐTBXH cũng bổ sung quy định người sử dụng lao động phải bồi thường cho người lao động nếu không tham gia hoặc tham gia BHXH bắt buộc không đầy đủ, kịp thời mà gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động.
Bên cạnh đó, cơ quan chức năng có thẩm quyền hoãn xuất cảnh đối với trường hợp doanh nghiệp trốn đóng BHXH từ 12 tháng trở lên; Công đoàn và BHXH có quyền khởi kiện vụ việc về BHXH ra tòa…
