Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, dân số trên 65 tuổi của Việt Nam vào năm 2021 là khoảng 8 triệu người, chiếm 8,3%, dự kiến đến năm 2036, số người trên 65 tuổi sẽ đạt 15,5 triệu người, chiếm 14,1%.
Chia sẻ tại hội thảo "Nhận diện những vấn đề về chính sách xã hội để thúc đẩy phát triển bao trùm, toàn diện, hướng tới đảm bảo an sinh xã hội toàn dân, không bỏ ai lại phía sau", ông André Gama, Chuyên gia phụ trách Chương trình an sinh xã hội của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) cho rằng tỷ lệ người cao tuổi sẽ ngày càng tăng, song điều đáng lưu ý là vẫn còn những khoảng trống về an ninh thu nhập cho người cao tuổi.
Theo chuyên gia này, nếu không có những cam kết chính sách mạnh mẽ để cải cách hệ thống an sinh xã hội, nâng cao diện bao phủ thì trong lương lai sẽ có một tỷ lệ lớn những người cao tuổi không được hưởng bất cứ một chế độ hưu trí nào. Gánh nặng đặt lên con cái họ sẽ ngày càng lớn hơn nữa.
Nghị quyết 28 về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội của Việt Nam đã đặt ra một số mục tiêu về tăng diện bao phủ bảo hiểm xã hội, cũng như mở rộng đối tượng những người được hưởng hưu trí. Tuy nhiên, để làm được điều này cần hỗ trợ nhiều hơn và tăng đầu tư cho an sinh xã hội.
Ông André Gama cho hay, hiện nay, mức trợ cấp xã hội cho người cao tuổi chỉ cao hơn một chút so với chuẩn nghèo. Phân bổ ngân sách của Chính phủ về trợ cấp xã hội cho người cao tuổi năm 2020 là 6,13 nghìn tỉ đồng, chiếm khoảng 0,15% GDP.
Để đảm bảo an ninh thu nhập cho người cao tuổi, chuyên gia ILO cho rằng cần mở rộng cả hai khía cạnh, đó là triển khai hưu trí xã hội phổ cập cho toàn dân ở độ tuổi thấp hơn (hiện nay là 80 tuổi), tăng diện bao phủ bảo hiểm xã hội. Cần tập trung vào các ưu tiên chính sách để đảm bảo chế độ hưu trí, mức sống thỏa đáng cho người cao tuổi.
Về độ tuổi hưởng chế độ hưu trí, hiện nay vẫn có sự phân biệt. Ông André Gama cho rằng: "Khi tôi đến làm việc tại các khu công nghiệp, các nữ công nhân nói đến một độ tuổi nhất định các doanh nghiệp không tuyển dụng họ nữa và nghĩ rằng trên 35 tuổi là quá già".
Khi dân số già hóa, người lao động lớn tuổi ngày càng nhiều. Vì vậy, cần làm sao để khai thác được cả năng suất lao động của họ, đảm bảo sự cạnh tranh về năng suất lao động cho Việt Nam.
Trong bối cảnh đó, cần có những quy định trong luật để phòng chống sự phân biệt đối xử dựa trên tuổi tác này. Ngoài ra, cần có môi trường làm việc thân thiện cho người cao tuổi, ở đó họ được hỗ trợ nhiều hơn thông qua nhiều công cụ tại nơi làm việc; cân nhắc nhiều phương án để những người lao động lớn tuổi cùng đóng góp vào tăng năng suất cho xã hội.
