Đi xuất khẩu LĐ để thoát nghèo
Trở lại câu chuyện của Bùi Thị Mai (công nhân tại KCN Bảo Minh, Nam Định) khi tiêu chí tuyển dụng của Cty là nữ cao 1m50 và nặng 42kg, nhưng hồi đó, chị mới có hơn 40kg. Mai cố gắng ăn nhiều để tăng cân, ngủ đúng giờ. “Thời gian đó quả là quá khó khăn với tôi, tôi rất buồn và hoảng sợ khi bố tôi qua đời sớm quá. Đêm nào tôi cũng trằn trọc không ngủ được, có khi thức trắng đêm. Tôi cầu cứu bạn bè mình, chia sẻ mọi thứ để bạn bè cho tôi lời khuyên, cân bằng lại cuộc sống. Sau một tháng, cân nặng của tôi vừa tròn 42kg và tôi đã nộp hồ sơ ứng tuyển để đi làm”. Không chỉ chị Mai, nhiều LĐ nữ buộc phải rời quê để lên các thành phố lớn; bởi ở đó, cơ hội kiếm được công việc cao hơn; hoặc xa hơn, họ còn đi xuất khẩu LĐ ở xứ người.
“Tôi sắp đi Đài Loan rồi, chắc khoảng 1 tháng nữa” - chị T - nữ công nhân (CN) đang làm việc tại Cty điện tử (huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định) - trả lời khi tôi hỏi về công việc của chị. Làm CN đã 4-5 năm nay, nhưng với thu nhập thấp, T không thể để ra được đồng nào. Lương cơ bản của chị là hơn 3,3 triệu đồng/tháng; tính cả làm thêm, phụ cấp chỉ được khoảng 4,5 triệu đồng/tháng. Mức thu nhập trên không đủ để chị trang trải cuộc sống, nhất là khi chị có hoàn cảnh gia đình khá éo le: Chồng mất vì bạo bệnh, một mình phải nuôi con nhỏ. Ban ngày làm tại xưởng, ban đêm chị không có được giấc ngủ ngon khi con thường xuyên quấy khóc.
Đợt cuối năm vừa qua, chị cùng nhiều CN khác tham gia ngừng việc tập thể đòi Cty phải công khai tiền thưởng tết. Sau đó, Cty đã trừ tiền đối với những người tham gia ngừng việc tập thể. CN được thưởng tết tháng lương cơ bản (người cao nhất được 1,5 triệu đồng), nhưng bị trừ dần mòn. Cuối cùng, thưởng tết của chị T chỉ là hơn 250.000 đồng, không đủ để sắm tết. Vì vậy, sau khi nghỉ tết, chị đã huy động, vay mượn tiền của người thân để đi xuất khẩu lao động (XKLĐ) với hy vọng có được thu nhập cao hơn, thoát khỏi cảnh nghèo khó như hiện nay. Cháu nhỏ đã mất đi bàn tay chăm sóc của người bố, giờ lại sắp thiếu thốn hơi ấm của người mẹ. Dù biết như vậy là rất thiệt thòi cho đứa con bé bỏng, nhưng chị đành gạt nước mắt chấp nhận để mong có một tương lai đỡ khó khăn hơn.
Chia sẻ với phóng viên, nhiều LĐ nữ cho rằng, đối với những khó khăn, rào cản, nữ CN luôn chấp nhận để có việc làm và hoàn thành nhiệm vụ được giao. Họ mong muốn được chồng chia sẻ việc nhà nhiều hơn; đồng thời mong các cơ quan chức năng nghiên cứu, có chế độ ưu tiên nhiều hơn cho nữ CN làm các việc nặng nhọc, độc hại.
CĐ góp phần tăng cường tiếng nói của LĐ nữ
Trong những năm qua, tổ chức CĐ Việt Nam đã có vai trò to lớn trong thúc đẩy bình đẳng giới, quan tâm, bảo vệ quyền lợi chính đáng của LĐ nữ. Các cấp CĐ đã có nhiều cách làm, nhiều mô hình để thúc đẩy vị trí của LĐ nữ vốn còn chịu nhiều thiệt thòi,
rào cản.
LĐLĐ tỉnh Bắc Ninh đang hợp tác với Trung tâm Phát triển và Hội nhập (CDI) triển khai dự án “Thúc đẩy quyền và tiếng nói của LĐ di cư, đặc biệt là LĐ nữ, hướng tới đảm bảo an sinh xã hội và điều kiện làm việc tốt hơn ở các KCN Bắc Ninh” (gọi tắt là dự án DGD). Mục tiêu của dự án là LĐ di cư đặc biệt là LĐ nữ, hướng tới đảm bảo an sinh xã hội và điều kiện làm việc tốt hơn, đặc biệt là cải thiện các vấn đề về ATVSLĐ. Dự án được triển khai tại KCN Yên Phong và KCN Quế Võ, thời gian triển khai dự án là 5 năm, từ năm 2017 đến năm 2021. Các hoạt động của dự án gồm: Thành lập 6 nhóm CN nòng cốt tại khu nhà trọ KCN Yên Phong và Quế Võ, duy trì sinh hoạt hằng tháng của những nhóm CN này; tập huấn kiến thức, kỹ năng cho nhóm CN; tổ chức họp hằng quý thảo luận các vấn đề của CN có sự tham gia của các ban ngành và chính quyền địa phương; đối thoại đa bên, tổ chức sự kiện văn hóa, thể thao, tham vấn cá nhân hỗ trợ các sáng kiến của CN; ứng dụng online chia sẻ thông tin; tham vấn chuyên gia và CN về Luật LĐ, tiền lương; đối thoại với các bên liên quan về Luật LĐ; tập huấn về đối thoại xã hội và ATVSLĐ.
Phía Tổng LĐLĐVN đã tích cực tham gia xây dựng chính sách liên quan đến LĐ nữ, cụ thể: Tham gia sửa đổi Hiến pháp, Bộ luật Lao động, Luật CĐ, Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Việc làm, Luật ATVSLĐ… Xây dựng các Nghị định hướng dẫn, Nghị quyết của CĐ, chương trình hành động về bình đẳng giới của tổ chức CĐ. CĐ Việt Nam còn là thành viên tích cực Ủy ban Tiền lương quốc gia, Ủy ban quốc gia Vì sự tiến bộ phụ nữ. CĐ Việt Nam còn phối hợp với Bộ LĐTBXH, Bộ Y tế, Bộ Tài chính để xây dựng hướng dẫn giảm thuế đối với DN sử dụng nhiều LĐ nữ; triển khai xây dựng nhà trẻ mẫu giáo cho con CNLĐ; nhà ở, thiết chế CĐ cho CNLĐ; quy định về nhà tắm, nhà vệ sinh cho LĐ nữ; bình đẳng giới trong LĐ.
Cùng với đó, CĐ cấp cơ sở đã tích cực nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của NLĐ; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ; tham gia với người sử dụng LĐ xây dựng và giám sát việc thực hiện thang, bảng lượng, định mức LĐ, quy chế trả lương, thưởng; tổ chức tuyên truyền tại DN; xây dựng các mô hình tiện ích; kiện toàn Ban Nữ công quần chúng. Điều đó là góp phần cải thiện vị trí, vai trò của LĐ nữ; dần tháo gỡ những rào cản mà họ gặp trên chặng đường công việc của mình.
Tuy nhiên, bản thân NLĐ và tổ chức CĐ không thể tháo gỡ hết được những rào cản, khó khăn mà LĐ nữ gặp phải. Để giải quyết được vấn đề trên, cần sự vào cuộc, đóng góp của toàn xã hội, các ban ngành, đoàn thể trong ban hành, thực thi, giám sát thực hiện các chính sách liên quan đến LĐ nữ cũng như xử lý những hành vi vi phạm quyền, lợi ích hợp pháp của LĐ nữ. Có như vậy, LĐ nữ mới có thể phát huy hết được khả năng của mình và được thụ hưởng thành quả mà mình làm ra một cách xứng đáng, giúp cho họ ngày càng nâng cao vị thế, vai trò của mình trong xã hội.
