Cách trung tâm thành phố Huế 8km về phía Tây, nép mình bên dòng sông Hương thơ mộng, làng nghề bánh Lựu Bảo thuộc xã Hương Hồ, Thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế, có gần 300 hộ gia đình với hơn 100 hộ theo nghề làm bánh tráng.
Họ gắn bó với nghề không chỉ vì miếng cơm manh áo mà còn vì cả thương hiệu của làng bánh tráng Lựu Bảo trứ danh xứ Huế bao đời nay.
Bà Trần Thị Bình, người có hơn 40 năm tráng bánh cho biết, sản phẩm đặc biệt nhất của làng là bánh tráng mè và bánh tráng nghệ.
Để làm ra những chiếc bánh đậm đà hương vị quê hương này thì phải chọn nguyên liệu “chuẩn” là loại gạo ngon, được ngâm trong nước và sàng lọc, vo kỹ trước khi đem xay nhuyễn thành bột.
“Gạo được xay thành bột, người làm nghề bắt buộc phải thuộc lòng cách trộn bột, pha công thức theo tỉ lệ để bánh khi làm ra không bị mất đi hương vị cũng như độ giòn của nó. Đây là công đoạn đòi hỏi phải sự khéo léo, tỉ mỉ”, bà Bình nói.
Theo bà Bình, việc tạo ra một chiếc bánh cũng giống như sáng tạo một tác phẩm nghệ thuật đòi hỏi người thợ phải thật khéo tay. Lượng bột để tạo ra một chiếc bánh cũng phải chuẩn và được đong bằng một cái gáo nhỏ, một gáo nước bột tương đương với một chiếc bánh thành phẩm.
“Bánh được tráng xong sẽ đem đi phơi. Bánh đủ nắng là loại bánh vừa khô vừa dai, dậy mùi thơm của gạo, của vừng. Bánh quá nắng sẽ bị khô giòn, dễ vỡ. Ngược lại, bánh thiếu nắng sẽ không có mùi thơm, và dễ bị hỏng khi bảo quản”, bà Bình chia sẻ kinh nghiệm.
Bà Lê Thị Thanh Tâm có hơn 30 năm “thâm niên” nghề cho rằng, vào những ngày mưa gió, cả làng phải sấy bánh bằng than, chất lượng bánh không tốt, bị thương lái ép giá thì coi như cả mùa làm không công.
Bánh tráng Lựu Bảo có giá 20.000đồng/20 cái. Chính vì giá cả phải chăng cũng như được làm hoàn toàn dùng bằng phương pháp thủ công, nên vào mùa cao điểm như dịp Tết và Lễ bánh tráng Lựu Bảo luôn trong tình trạng “cháy hàng”.
Trước đây, tất cả các nhà trong làng đều theo nghề làm bánh. Nhưng vì thời buổi kinh tế khó khăn, khiến nhiều gia đình đã phải bỏ nghề, chuyển hướng kinh doanh mới để mưu sinh.
Với hơn 100 hộ dân làm nghề bánh tráng, nhưng giờ đây chỉ còn vỏn vẹn 20 hộ làm bánh. Nhưng đa phần cũng chỉ là những người lớn tuổi, với hi vọng giữ lại nghề truyền thống mà cha ông truyền lại.
“Ngày trước, lúc khó khăn thì nghề bánh tráng đã nuôi sống những người con của làng Lựu Bảo. Nhưng giờ đây, thu nhập của nghề bấp bênh, khiến người dân nơi đây dần dần bỏ nghề để đi kiếm việc khác.
Nhiều lúc, con cháu thấy tôi thức khuya dậy sớm vất vả khuyên tôi nghỉ nhưng vì cái nghề, cái nghiệp, điều quan trọng là cái nghề của cha ông để lại nên không thể nào mà bỏ được”, bà Tâm tâm sự.
Hơn 100 năm lập làng Lựu Bảo thì cũng là chừng ấy thời gian có nghề bánh tráng truyền thống. Đến nay, làng nghề bánh tráng Lựu Bảo không chỉ là nơi sản xuất ra những chiếc bánh tráng ngon cung cấp trên mọi miền đất nước mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa của người dân làng Lựu Bảo. Một làng bánh truyền thống trứ danh một thời ở kinh thành Huế.
Điều mà bà Tâm cũng như bà Bình trăn trở chính là sự nối nghề truyền thống của cha ông để lại, khi mà giờ đây những người làm nghề đã bắt đầu bước sang tuổi già.
Lớp con cháu thì rời quê ra phố để kiếm công việc làm ổn định. Liệu, nghề bánh tráng truyền thống Lựu Bảo có nguy cơ bị mai một và rơi vào quên lãng?.
