Tỉ lệ nội địa hóa của Việt Nam ở mức 36%, thấp hơn so với Trung Quốc và Ấn Độ với tỉ lệ mua linh kiện nội địa thấp. Hiện cả nước chỉ có khoảng 500 doanh nghiệp tham gia sản xuất công nghiệp hỗ trợ, chiếm khoảng 0,2% trong tổng số khoảng 1 triệu doanh nghiệp. Đây là những con số đáng lo ngại khi so sánh với các nước Đông Nam Á khác.
Trong bối cảnh hiện tại, các công ty đa quốc gia có thể đa dạng hóa và tìm nguồn đầu vào từ một số địa điểm để giảm sự phụ thuộc vào một khu vực cụ thể và tiếp tục giúp giảm chi phí. Ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam đã thu hút một tỉ lệ đáng kể FDI vào các khu công nghiệp (KCN) ở các tỉnh, thành phố phía Nam.
Năm 2021, các KCN địa phương đã thu hút được 1,1 tỉ USD vốn và dự án đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ và các doanh nghiệp sản xuất khác, với trên 80% vốn và dự án đầu tư. Với một số hiệp định thương mại tự do (FTA), Việt Nam đã thiết lập một môi trường thương mại thuận lợi cho dòng vốn đầu tư khi các nhà đầu tư tìm kiếm ưu đãi thuế quan để giảm chi phí.
Đến năm 2030, sản phẩm công nghiệp hỗ trợ dự kiến đáp ứng 70% nhu cầu và chiếm khoảng 14% giá trị sản xuất công nghiệp. Dự kiến, có khoảng 2.000 công ty có khả năng cung cấp trực tiếp cho các nhà lắp ráp và các tập đoàn đa quốc gia vào năm 2030. Để phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ, Việt Nam đã thông qua Nghị quyết 115/NQ-CP thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ giai đoạn 2020-2030. Phát triển công nghiệp hỗ trợ tập trung vào các lĩnh vực: Công nghiệp điện tử; Kỹ thuật cơ khí; Công nghiệp công nghệ cao; và Công nghiệp ôtô.
Kỹ thuật cơ khí
Tổng nhu cầu thị trường cơ khí của Việt Nam được dự đoán sẽ vượt quá 300 tỉ USD vào năm 2030, tuy nhiên, ngành cơ khí của đất nước hiện chỉ đáp ứng được khoảng một phần ba nhu cầu sản phẩm cơ khí của đất nước.
Năng lực cho các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong lĩnh vực cơ khí chế tạo còn hạn chế. Liên kết sản xuất trong các ngành như ôtô, xe máy tồn tại ở một số ngành quan trọng trong ngành cơ khí chế tạo. Tuy nhiên, mối liên kết này vẫn chưa ổn định do phần lớn nguyên phụ liệu vẫn phải nhập khẩu. Ngay cả những thương hiệu lớn hầu hết đều lắp ráp tại Việt Nam để tiêu thụ tại chỗ.
Theo Hiệp hội Doanh nghiệp Cơ khí Việt Nam, ngành cơ khí chế tạo tại Việt Nam sẽ đạt giá trị khoảng 310 tỷ USD từ năm 2019 đến năm 2030. Hơn nữa, với việc Việt Nam tham gia một số FTA và khả năng chuyển dịch sản xuất từ Trung Quốc sang các nước khác của các tập đoàn đa quốc gia, được xem là tiềm năng phát triển đầy hứa hẹn cho ngành cơ khí Việt Nam trong những năm tới.
Bộ Công Thương tiếp tục kiện toàn, nâng cao hiệu quả hoạt động của hai trung tâm kỹ thuật hỗ trợ tăng trưởng công nghiệp phía Bắc và phía Nam. Các trung tâm đang tích cực hợp tác với các công ty quốc tế tại Việt Nam như Toyota, Mitsubishi và Canon để xác định các nhà cung cấp tiềm năng tham gia vào chuỗi giá trị của các tập đoàn này.
Thiết bị điện tử
Công nghiệp phụ trợ ngành điện tử chiếm trên 80% giá trị. Bất chấp tác động của các biện pháp phong tỏa, hạn chế và đứt gãy chuỗi cung ứng, thị trường điện máy chứng kiến nhiều doanh nghiệp lớn trong ngành điện tử tiếp tục đầu tư hoặc mở rộng sản xuất tại Việt Nam, đặc biệt là các tỉnh phía Bắc như Bắc Ninh, Hải Phòng, Bắc Giang, Thanh Hóa , và Đà Nẵng.
Samsung đã đầu tư hơn 17,5 tỉ USD vào Việt Nam, chiếm hơn 20% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam thông qua các sản phẩm chủ lực là điện thoại cao cấp và linh kiện điện tử.
Trong khi các doanh nghiệp điện tử đang tự động hóa máy móc thiết bị thì vẫn thiếu lao động, kể cả lao động lành nghề và lao động phổ thông. Thêm vào đó, phần lớn lao động Việt Nam không được đào tạo bài bản, gây khó khăn cho các doanh nghiệp điện tử.
Công nghiệp hỗ trợ trong lĩnh vực điện tử đang được ưu tiên trong chiến lược phát triển công nghiệp Việt Nam giai đoạn 2025-2035. Để giải quyết vấn đề chất lượng lao động, Chính phủ đã đưa ra các chương trình hỗ trợ đào tạo công nhân và doanh nghiệp trong nước trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển nội khối. Chuyển dịch lao động ASEAN Mục tiêu là xây dựng ngành công nghiệp điện tử trở thành ngành công nghiệp mũi nhọn, tạo nền tảng hỗ trợ cho các ngành công nghiệp khác phát triển. Dự báo Việt Nam sẽ tăng tỷ trọng xuất khẩu điện tử máy tính toàn cầu lên gần 4% vào năm 2025.
